Behoud de Parel op Facebook.

U bent hier

Eén van de probleen van de intensieve veehouderij is de uitstoot van fijn stof met negatieve gezondheidseffecten voor omwonenden. Daarnaast vormen ook edotoxinen risico's voor de gezondheid van die omownenden. Endotoxinen zijn celwandresten van bacteriën. Inademing van endotoxinen kan leiden tot ontstekingen van de luchtwegen. De endotoxinen zitten vast aan de fijnstofdeeltjes. Medio juni heeft de staatssecretaris voor landbouw, Van Veldhoven, een brief gestuurd naar de Tweede Kamer (zie bijlage met Kamerbrief) waarmee ze twee rapporten aanbood inzake onderzoek naar endtoxinen. De rapporten zijn gemaakt ten behoeve van het ontwikkelen van een toetsingskader bij de vergunningverlening van veehouderijen. De twee nieuwe rapporten geven meer duidelijkheid omtrent de hoogte van de emissie van endotoxinen uit stallen en de mate van overschrijding van de door de Gezondheidsraad voorgestelde gezondheidskundige adviesgrenswaarde. Zij bieden een handvat om gezondheidsrisico’s door endotoxinen beter in kaart te brengen.

Emissies van endotoxinen uit de veehouderij
Het rapport ‘Emissies van endotoxinen uit de veehouderij: eindrapport endotoxine metingen’ (PDF document van 2MB, 70 Blz) rapporteert over metingen aan emissies van endotoxinen per diercate-gorie. Voor de belangrijkste diercategorieën is nu bekend hoe groot de gemiddelde emissie van endotoxinen per dier is. Pluimvee en varkens blijken de belangrijkste bronnen van endotoxinen. Endotoxinen zitten vooral in de grovere delen van het fijnstof. Het fijnstof van varkens bevat meer endotoxinen dan dat van pluimvee.

Uitberekeningen is gebleken dat het huidige toetsingskader voor fijn stof en geur voor pluimveebedrijven niet voldoende bescherming biedt tegen het overscrhijden van de voorgestelde edotoxine grenswaarde van 30 eu/m3. Verder moesten er ook een toetsingskader voor de rest van de IV komen. Tijdens metingen bleek dat het endotoxinegehalte steeg met de toename van de deeltjesgrootte van de fijn stof.
Het rapport heeft een hoog technisch gehalte. De bevindingen bieden de mogelijkheid te komen tot een endotoxine toetsingskader en biedt de basis voor "risicomodellering veehouderij en gezondheid".

Risicomodellering veehouderij en gezondheid
Het rapport ‘Risicomodellering veehouderij en gezondheid (RVG): modellering van regionale endotoxineconcentraties en relaties met gezondheidseffecten’ (PDF document van ca 11MB, 133 Blz, hierna RVG-rapport) beschrijft een ruimtelijk model om concentraties endotoxinen in de buitenlucht te berekenen. De emissiegegevens per diercategorie uit het bovengenoemde rapport maakten die berekening mogelijk. De onderzoekers hebben die concentratie berekend voor een veedicht gebied. Bij toetsing van die concentratie aan de adviesgrenswaarde voor endotoxinen blijkt in ca. 2% van het oppervlak van dit veedichte gebied sprake van een overschrijding.

De adviesgrenswaarde voor endotoxinen is voorgesteld door de Gezondheidsraad in zijn advies ‘Gezondheidsrisico’s rond veehouderijen’ van november 2012. Het RVG-rapport bevat tevens een analyse van de onderbouwing van deze adviesgrenswaarde. Daarnaast is gekeken naar de voorspellende waarde van het ruimtelijke model voor omgevingsconcentraties van endotoxinen in relatie tot de gezondheidseffecten uit het onderzoek Veehouderij en Gezondheid Omwonenden. De gezondheidseffecten van wonen bij een veehouderij blijken beter te verklaren door blootstelling aan endotoxinen dan aan fijnstof.

Beleidsreactie
Het hierboven beschreven onderzoek heeft een ruimtelijk model opgeleverd waarmee voorspeld kan worden in welke gebieden overschrijding van een grenswaarde te verwachten is. Regionale overheden kunnen dit model voor hun beheersgebied gebruiken. In gebieden waar overschrijding van een door hen gekozen grenswaarde voorspeld wordt, kunnen zij ruimtelijke maatregelen nemen of andere maatregelen van veehouders vragen. Ruimtelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld het niet toestaan van nieuwvestiging van veehouderij dan wel het niet toestaan van nieuwe bewoning in hoogbelast gebied. Maar in veel gevallen zal met technische maatregelen die de emissie van fijnstof verminderen al voldoende verbetering bereikt kunnen worden. Gezien de beperkte omvang van het gebied waar een overschrijding verwacht wordt, past zo’n regionale aanpak beter dan een landelijk toetsingskader.

Het onderzoek biedt tevens onderbouwing voor landelijk bronbeleid. Omdat endotoxinen aan fijnstof zitten, is vermindering van de emissie van fijnstof belangrijk. Het beleid hiervoor wordt onderdeel van het Schone Lucht Akkoord en van de integrale verduurzaming van de veehouderij. Met dit beleid wordt volgens de staatssecretaris in haar brief aan de Tweede Kamer op nationaal niveau een bijdrage geleverd om endotoxineconcentraties te verlagen.

Realisatie van bronbeleid voor fijnstof vanuit het rijk en een instrument voor regionale overheden om gebieden met hoge endotoxinebelasting op te sporen is naar het oordeel van de staatssecretaris een passend antwoord op de zorgen rond gezondheidseffecten door endotoxinen.

Aan het modelleringsinstrument voor regionale overheden wordt nog gewerkt in het validatieonderzoek. Dat onderzoek heeft als doel om de modellering van concentraties endotoxinen in de leefomgeving verder te verbeteren. De regionale overheden worden door de staatssecretaris bij dit onderzoek betrokken. Zij hoopt de tweede Kamer dit onderzoek begin 2020 toe te kunnen sturen.

Projecten & onderwerpen: 
Behoud de Parel