ZWOLLE - Op de tribune gingen de medestanders even staan, bogen het hoofd en hielden een moment stilte. Zware symboliek bij het 'einde van het burgerinitiatief', zoals Douwe Bouma en Jan Veldhuis (VROM?) het in de Overijsselse Staten noemden. Vorig jaar organiseerde VROM? een burgerinitiatief in Overijssel. De manier waarop de provincie dat initiatief oppakte was niet naar behoren. Hoewel de provincie Overijssel meer dan 7400 handtekeningen kreeg gepresenteerd, werd het debat over de megastallen dat een groep burgers had aangevraagd naast zich neergelegd. Reden voor VROM? bij de provincie bezwaar in te dienen tegen de wijze waarop het burgerinitiatief opgepakt is. Dat bezwaar tegen de behandeling van haar burgerinitiatief is nu door de provincie om juridisch formele redenen afgewezen. Althans dat was het advies van de hoorcommissie aan Provinciale Staten. En Provinciale Staten hebben dat op 1 april overgenomen.

'Niet inhoudelijk behandeld'
Het advies van de hoorcommissie is gebaseerd op juridisch steekspel. Het enige wat wel wordt aangetoond, zo stelt VROM?, is hoe knullig de provincie met het burgerinitiatief is omgegaan. De Overijsselse 'Stichting Vroomshoop Geen Mesthoop' (VROM) vond dat zij de ideeën onvoldoende had kunnen uitleggen aan Provinciale Staten. Bovendien vonden de georganiseerde burgers dat de discussie over megastallen in hun omgeving nooit echt inhoudelijk was behandeld door Provinciale Staten. Volgens de hoorcommissie is de stichting juridisch echter geen belanghebbende bij de weigering het Reconstructieplan aan te passen. Immers door de weigering verandert er voor de stichting niets. Dit vindt VROM? vreemd. Meer dan 7400 handtekeningen mogen worden beschouwd als de ‘aan de stichting toevertrouwde belangen’. De Hoor- en Adviescommissie oordeelt dat er wel uitvoerig over het voorstel van de initiatiefnemers is gediscussieerd en dat er een democratisch besluit genomen is en stelt vast dat de indieners van het burgerinitiatief niet dezelfde mensen zijn als de bezwaarmakers. De commissie adviseerde de Staten dan ook het bezwaar niet ontvankelijk te verklaren. Provinciale Staten nam dat advies over en het burgerinitiatief verdween in de prullenbak. Frappant is, dat de hoorcommissie VROM? moreel wèl ontvankelijk acht en dit op grond van ‘de leer van opgewekt vertrouwen’, ondermeer blijkend uit de communicatie vanuit de Provincie.

Volgens VROM? is het voor de democratie onbelangrijk of het advies in vervolgstappen aan diggelen gaat. Immers het is niet de jurist die de democratie bepaalt, maar de politiek. Om die reden alleen al is het van uitermate groot belang dat de intentie van het initiatief wordt nageleefd, zodat de door de politiek zeer gewenste betrokkenheid en invloed van de burger zijn uiting krijgt.

VROM?, dat de belangen van meer dan 7400 ondertekenaars behartigt, is nu de dupe geworden van een krakkemikkige verordening. Het kan niet zo zijn dat de inspanningen die de burger gedaan heeft niet leiden tot een resultaat van die burger, maar tot een resultaat voor de Provincie in de vorm van een verbeterde verordening. Dit doet geen recht aan het doel van de oorspronkelijke verordening en staat in geen verhouding tot de inspanningen.

De Overijsselse Staten konden op 1 april hun eigen conclussie trekken en het advies van de hoorcommissie naast zich neerleggen. Als hoeder van het duale systeem hebben zij - zo stelt VROM? - de mogelijkheid om recht te doen aan het democratisch proces, door het advies naast zich neer te leggen. Dit zou alsnog leiden tot een bevredigende afwikkeling van het burgerinitiatief. Uiteindelijk heeft Provinciale Staten dat niet gedaan. De bezwaren van Stichting Vrom? worden niet ontvankelijk verklaard door een vormfout. Daarmee hebben Provinciale Staten woensdagavond ingestemd.

De initiatiefnemers hebben destijds op persoonlijke titel het burgerinitiatief aangemeld, maar hebben als stichting bezwaar ingediend. En dat is juridisch onjuist. Maandenlang voerde de stichting actie tegen de komst van megastallen in Vroomshoop en zamelden duizenden handtekeningen in. Door de beslissing van provinciale staten lijkt de rol van de stichting nu uitgespeeld.

'Uitvoerig gesproken'
De PvdA diende een motie in: laten we de gang van zaken nog eens zorgvuldig tegen het licht houden, ook die reconstructiewet met z'n megastallen. Het CDA voelde daar niets voor. Hoe jammer het ook is, die afwijzing, zei Pier Antuma (CDA). Hij zei:'Het CDA vindt dat de indieners van het burgerinitiatief volledig zijn geslaagd in hun doelstelling. Ze hebben op indringende wijze de reconstructie onder de aandacht gebracht. We hebben ons intensief laten informeren en er is uitvoerig over gesproken, in de fractie, in de commissie en in de Staten. Dat de indieners van het burgerinitiatief teleurgesteld zijn over de uitkomst, dat is een heel andere vraag.'

"Het kan niet anders dan dat het burgerinitiatief net als de reconstructie een belangrijke kieswijzer wordt voor de komende verkiezingen", aldus de VROM?-woordvoerders. De initiatiefnemers van VROM?, die al lange tijd strijd voert tegen de komst van megastallen, overwegen zelf een politieke partij op te richten. Commissaris van de Koningin Jansen zegt in een reactie open te staan voor allerlei nieuwe politieke stromingen, maar vraagt zich af of een partij met maar één politiek issue goed is voor het politieke spel.