Behoud de Parel op Facebook.

U bent hier

Door EDDY VAN DER LEY GRUBBENVORST

De Tweede Kamer buigt zich morgen, tijdens het begrotingsdebat van landbouw, over de komst van varkensflats en andere megastallen.

Varkens soms dicht op elkaar

Varkens zitten in sommige bedrijven erg dicht op elkaar. FOTO REUTERS

De verdeeldheid onder voor- en tegenstanders van deze grootschalige veehouderij is groot. Zoals in het Limburgse Grubbenvorst, waar het verzet broeit.

Spreek in Grubbenvorst, gemeente Horst aan de Maas, een argeloze voorbijganger aan met ‘voor of tegen?’ en grote kans dat hij of zij blindelings refereert aan de kwestie rond de verrijzenis van het Nieuw Gemengd Bedrijf. Dat wordt een grootschalige veehouderij met 35.000 varkens en 1,3 miljoen kippen, te verdelen over twee verdiepingen. Het antwoord laat in de meeste gevallen niets aan duidelijkheid te wensen over: ‘Tegen!’

Landelijk zijn tot dusver 61 plannen voor varkensflats ingediend, met de hoogste concentraties in Noord-Brabant, Limburg en Overijssel. De initiatiefnemers, veelal grote bedrijven uit de agrarische sector, wijzen erop dat Nederland door de schaalvergroting beter kan concurreren met goedkoop importvlees en dat er door nieuwe technieken duurzame energie kan worden opgewekt. Ook zouden de varkens en kippen meer leefruimte en betere gezondheidsomstandigheden krijgen. Het Nationaal Groenfonds steunt de schaalvergroting, door in samenwerking met de Rabobank goedkope leningen te verstrekken aan de bio-industrie, bedoeld om bedrijfsverplaatsingen te stimuleren.

Tegenstanders, zoals de Land en Tuinbouw-organisatie Nederland (LTO) en Milieudefensie, vrezen voor de teloorgang van het ‘gewone’ boerenbedrijf, de overlast van stank en extra verkeer, de angst voor eenvoudiger te verspreiden ziekten en de aantasting van de ruimtelijke aanblik.

,,De samenleving wil geen dieren in enorme industriecomplexen, maar vraagt juist om verbetering van milieukwaliteit en dierenwelzijn,’’ stelt campagneleider Wouter van Eck van Milieudefensie. ,,Slechts een handjevol ondernemers heeft profijt van dit soort megabedrijven. De politiek hoort paal en perk te stellen aan de omvang van de stallen, anders raken we het boerenfamiliebedrijf kwijt, de motor van de agrarische samenleving. Bovendien passen de enorme gebouwen qua maat en schaal niet in het landelijke beeld.’’

Milieudefensie werkt hard aan het formeren van een lokaal netwerk van actiecomités, bedoeld om de overheid wakker te schudden.

In Grubbenvorst, een 4800 zielen tellend dorp aan de Maas boven Venlo, kent het verzet al een breed draagvlak. De plaatselijke afdeling van Milieudefensie gaat er de boer op met one-liners als ‘beter boeren, minder beesten’, de dorpsraad vertolkt luid en duidelijk de stem van de inwoners (‘onze leefbaarheid staat op het spel’) en het plaatselijke actiecomité, met de welluidende naam Behoud de Parel, spoort alom aan tot protest.

,,We gaan huis aan huis om posters en stickers aan de man te brengen,’’ zegt voorman en SP’er Paul Geurts, die daarbij de kunst van het choqueren en provoceren niet schuwt. Wat heet: op een poster die overal in het dorp achter ramen hangt, staan schommelende kinderen afgebeeld met een gasmasker op het hoofd, voorzien van de tekst: ‘Fijn buitenspelen in Grubbenvorst!’

Trudy van Megen, die de komst van de megastal namens het regionale kenniscentrum Knowhouse begeleidt, is niet blij met een dergelijke actie. ,,Ik ben me doodgeschrokken van die posters. Zo gaan we in Grubbenvorst toch niet met elkaar om?’’

Van Megen is er juist van overtuigd dat de komst van de megastal negatieve effecten, zoals het vrijkomen van gasstromen, beperkt. Zoals ze zonder hapering nóg tien voordelen opdreunt. Haar conclusie? ,,Je kunt beter één groot bedrijf hebben, dan vijf normale boerenbedrijven. Dat is ook de drijfveer van de ondernemers die meedoen. Ze zijn juist milieubewust bezig. Als ik hoor dat mensen voor extra verkeer vrezen, is dat pertinent onwaar. Door de concentratie van bedrijven op één plek is er juist minder overlast, omdat de kippen ook nog eens op dezelfde plek worden geslacht.’’

Van Megen rept van ‘een fantastisch project’ en een ‘gouden kans voor de regio.’ ,,Het is alleen wel groot, dat zijn de mensen hier niet gewend. Als het in mijn achtertuin gebouwd zou worden, zou ik ook niet staan te juichen. Toch zijn we nu ‘on speaking terms’ met de directe omwonenden. De komende maanden willen we benutten om de vrees onder de rest van de bevolking weg te nemen. Aan de reacties af te lezen, blijkt dat de informatie blijkbaar niet voldoende is geweest. Al zal het toch ook gedeeltelijk de angst voor het onbekende zijn.’’

Milieudefensie hoopt dat het verzet in dorpen als Grubbenvorst leidt tot het afblazen van de plannen. ,,We zijn verbaasd over het feit dat mensen op lokaal niveau zo kundig, mondig en betrokken zijn,’’ zegt Wouter van Eck. ,,Ze zijn allemaal begaan met hun leefmilieu en willen graag naar juridische wapens en procedures grijpen om de komst van varkensflats tegen te houden.’’

Dorpsraad Grubbenvorst: ’Bij varkenspest zijn wij compleet geïsoleerd’

De dorpsraad van Grubbenvorst is fel gekant tegen de komst van een varkensflat. Voorzitter Jos Jacobs weigert de promotiepraatjes van de voorstanders voor zoete koek te slikken. ,,Zo’n groot bedrijf is niet agrarisch, maar pure industrie. Het heeft niets met landbouw te maken en gaat heel veel stank en stof opleveren. Mocht er varkenspest uitbreken, dan raakt ons dorp, door de ligging tussen snelwegen, compleet geïsoleerd van de buitenwereld. Dat zou een ramp zijn.’’ Dat het werkgelegenheid oplevert betwijfelt hij. ,,Het gaat om het produceren van vlees voor de onderkant van de markt. Daar horen voor Nederlandse begrippen lage salarissen bij. Dus krijgen we nóg meer Poolse werknemers in deze streek. Een slechte ontwikkeling.’’

Landelijke politiek: Gevaar van teloorgang ‘gezinsbedrijf’ door gigantische stallen op platteland

Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren citeerde onlangs Loesje: ‘Als varkens gestapeld moesten worden, dan waren ze wel vierkant’.
Ook de Socialistische Partij kijkt sceptisch naar de plannen voor varkensflats. Kamerlid Krista Van Velzen: ,,Het begon met verhalen over balkonnetjes, waar de beesten alle ruimte zouden hebben om staan. Daar hoor je niks meer over.’’ Zij ziet meer problemen: ‘Horizonvervuiling’ van zo’n metershoge flat, die opeens in het rustige landelijk gebied verrijst, bijvoorbeeld. En verkeersoverlast: ,,Als er in een klein dorpje opeens 50.000 varkens komen, wordt het razend druk op de wegen.’’

Maar niet ‘Den Haag’ naar gemeenten en provincies bepalen of zo’n varkensflat wel of niet wordt gebouwd. Als die zo’n bedrijf ongewenst vinden hebben ze genoeg instrumenten om het tegen te houden, is de mening van CDA-Kamerlid Ger Koopmans. Niks aan de hand dus.

Zo simpel ligt het echter niet, vindt PvdA’er Waalkens. Hij is niet per se tegen ‘varkensflats’, maar wil ze weren uit het landelijk gebied. Het is volgens hem beter speciale plekken, zoals bij windmolenparken, aan te wijzen. Waalkens vreest dat de bouw van megabedrijven op het platteland in een stroomversnelling raakt, waardoor het ‘gewone’ gezinsbedrijf in de verdrukking komt. De redenering: veehouders moeten ‘dierrechten’ kopen om vee te houden. Die rechten zijn verdeeld over de regio’s: het oosten, zuiden en de rest van Nederland. Maar minister Verburg (Landbouw) wil dat de dierrechten komend jaar van het ene naar het andere gebied overgeheveld kunnen worden. Waarschijnlijk steunt een meerderheid van de Kamer haar in deze plannen. Een varkenshouder uit Limburg kan dan met de relatief ‘goedkope’ rechten uit het oosten zijn eigen bedrijf elders in het land flink uitbreiden. Waalkens ziet het al gebeuren: veehouders die enorm willen groeien grijpen die kans meteen. Door veel bedrijven is al grond gekocht. Minister Verburg debatteert deze week met de Kamer over de ‘varkensflats’.

Bron: AD 30-10-2007

Projecten & onderwerpen: 
Behoud de Parel