Volgens de wereldvoedselorganisatie FAO zal de omvang van de productie in de komende jaren verder moeten toenemen om de groeiende wereldbevolking te voeden. Die uitdaging is enorm. Nu al wordt de draagkracht van onze planeet aarde overschreden. Het voeden van de wereldbevolking vraagt ontegenzeggelijk om een vorm van veehouderij waarin grondstoffen op een efficiënte manier worden omgezet in voedsel voor de mens.

Alleen door het terugdringen van verliezen en een verbetering van de efficiëntie is het mogelijk om voldoende voedsel te produceren en tegelijkertijd de gevolgen voor het milieu te beheersen. Nederland is één van de koplopers in efficiëntie. Op dat vlak zijn er in de afgelopen jaren nog belangrijke stappen voorwaarts gemaakt maar het einddoel is daarbij nog niet bereikt. Een zorgvuldige intensieve veehouderij biedt de meeste kansen om voldoende voedsel te produceren en tegelijkertijd de ecologisch footprint te reduceren.

Via veehouderij kunnen voor menselijke consumptie ongeschikte plantaardige grondstoffen (gras, reststromen) worden omgezet in voor menselijke consumptie geschikte vlees- en zuivelproducten. De meststoffen uit de veehouderij kunnen verder bijdragen aan biogasproductie en daarmee aan het oplossen van het energievraagstuk. De meststoffen zijn ook uiterst waardevolle grondstoffen voor de akker- en tuinbouw, die - met de uitputting van de fosfaatvoorraden in het verschiet - noodzakelijk zijn. Het verbeteren van de efficiency is niet de enige opdracht voor de veehouderij. Tot de opdracht voor de veehouderij horen ook preventie van dierziekten, het voorkomen van volksgezondheidsrisico's en het vervullen van de randvoorwaarden op het gebied van dierwelzijn. Op die terreinen roept intensieve veehouderij veel kritische vragen op. De intensieve veehouderij wordt gezien als een bedreiging voor de volksgezondheid vanwege de ziekten die van dier op mens over gaan en vanwege antibioticaresistentie door overmatig gebruik van antibiotica in de veehouderij. Het gebruik van antibiotica in de veehouderij is te hoog. Op dit terrein zijn snelle en forse stappen nodig. Voorloperbedrijven laten zien dat het gebruik van antibiotica drastisch gereduceerd kan worden. Er is dringend behoefte aan gerichter gebruik van antibiotica zodat de ontwikkeling van antibioticumresistentie wordt tegengegaan. Voor de bestrijding van besmettelijke dierziekten is belangrijk om het risico op verspreiding door contacten tussen bedrijven tot een minimum te beperken. Deze contacten kunnen juist worden verminderd door een bedrijfsmatige veehouderij. Een intensieve vorm van veehouderij biedt in dat verband een betere kans om dierziekten beheersbaar te maken dan een extensieve vorm van veehouderij.

De veehouderij speelt een rol bij de preventie ten aanzien van ziekten die kunnen overgaan van landbouwhuisdier op de mens. De veehouderij is succesvol geweest om een aantal bekende risico's voor de mens terug te dringen. Het is helaas niet te vermijden, dat we van tijd-tot-tijd geconfronteerd worden met nieuwe infectieziekten zoals SARS of de gekkekoeienziekte. Het tijdig opmerken en bestrijden is van groot belang. Een recent voorbeeld is de Q-koorts die nu een halt toegeroepen wordt. Bij deze ziekte lijkt juist de hoge concentratie van geiten op bedrijven bij te dragen aan vergroting van het risico voor volksgezondheid. Door het doden van drachtige dieren op besmette melkgeitenbedrijven wordt het risico voor de volksgezondheid teruggedrongen. Deze vergaande maatregel heeft niet kunnen voorkomen dat mensen ziek zijn geworden van Q-koorts. Door vaccineren van dieren tegen Q-koorts en hygiënemaatregelen wordt gestreefd het risico op besmetting van mensen verder te beheersen. Belangrijk is dat bij alle ontwikkelingen in de veehouderij dier en een dierwaardig bestaan uitgangspunt zijn. Dit resultaat is haalbaar door het dier centraal te stellen en de veehouderij zo in te richten dat aan behoeften van individuele dieren in de groep voldaan wordt. Landbouwhuisdieren zijn van nature groepsdieren, maar de omvang van de groep kent grenzen. Een zorgvuldige intensieve veehouderij is een kans en geen bedreiging als men dieren de ruimte geeft en wij aandacht hebben voor hun natuurlijk sociaal gedrag.

Er zijn geen eenvoudige oplossingen voorhanden. Er is echter serieus uitzicht op technologische doorbraken waardoor nog betere ondersteuning geboden kan worden aan veehouders. Daardoor kan intensieve veehouderij op een zorgvuldigere manier worden ingevuld. Met zorg voor milieu, voor volksgezondheid, voor diergezondheid en voor dierenwelzijn. Dit is geen kwestie van het één of het ander maar een kwestie van de juiste balans. Goed vakmanschap van de veehouder is een belangrijke voorwaarde om een zorgvuldige veehouderij te realiseren. De vakman kan daarbij worden ondersteund door technologische hulpmiddelen en wetenschappelijke kennis die hem in staat stellen aandacht te besteden aan de behoeften van individuele dieren. Een intensieve vorm van veehouderij kan zo een bijdrage leveren aan het voeden van de groeiende wereldbevolking binnen de draagkracht van onze planeet.

Prof. dr. ir. Johan Arendonk en prof. dr. Ir. Mart de Jong zijn verbonden aan het Departement Dierwetenschappen van Wageningen University.

(Bron: Brabants Dagblad, 12-5-'10)