De overheid is een anonieme moloch die samen met haar planners de toekomst van onze maatschappij bepaalt. Burgers mogen daarbij soms participeren. Martijn Duineveld, Rosalie van Dam en Roel During draaien dat liever om. Zij pleiten ervoor om burgers te laten bepalen wat goed voor hen is, waarbij de overheid mag participeren en interveniëren. Maar alleen als dat nodig is.

Sinds de jaren zestig steken burgerprotestbewegingen steeds vaker de kop op en zijn zij steeds beter georganiseerd. Zij verzetten zich, regelmatig met succes, tegen de aanleg van bijvoorbeeld bedrijventerreinen, kantorencomplexen, infrastructurele werken en woningbouw in wat zij beschouwen als ‘hun achtertuin’. Door planners, ambtenaren en politici worden de acties van deze nimby’s vaak weggezet als egoïstische, zeer lokaal georiënteerde verzetspraktijken waarbij het algemeen belang het aflegt tegen het persoonlijke belang van een kleine groep mensen.

Duineveld, Van Dam en During betogen in een essay dat dit een veel te gekleurde en eenzijdige manier van denken is over burgerverzetgroeperingen in de ruimtelijke ordening. “Deze groepen burgers worden vaak ten onrechte als nimby bestempeld en gemarginaliseerd. Het handelen van burgerverzetbewegingen kan in de toekomst, in retro-perspectief, mogelijk worden gezien als één van de meest belangwekkende vormen van landschapsbehoud van de 20e eeuw.”

Vaak worden experts voorgesteld als producenten van objectieve en niet normatief gekleurde kennis, waartegenover dan de emotionele en irrationele burger wordt gezet. Volgens de auteurs is planning echter een politiek proces, en dus per definitie ook normatief. Zij vinden het idee achterhaald dat de kennis van wetenschappers overeenstemt met de objectieve aard der dingen. “Niet-wetenschappers hebben met wetenschappers gemeen dat hun kennis een constructie is en niet overeenstemt met de realiteit.” Een dergelijke omslag in het denken is bij de overheid in het algemeen nog ver weg, maar er zijn lichtpuntjes. In hun essay citeren zij uit een recente nota van het ministerie van OC&W over de modernisering van monumentenzorg: ‘Het particuliere initiatief is door de eeuwen heen de succesfactor geweest voor behoud en ontwikkeling van erfgoed. De kennis en ervaring van mensen die zich sterk maken voor cultuurbehoud krijgt meer ruimte in het nieuwe stelsel.’

Klik hier voor het essay ‘The importance of being nimby’, verschenen als deel 4 in de serie Burgers en Landschap. Ook de andere delen van de serie zijn hier te vinden.