DEN BOSCH – Provinciale Staten van Brabant hebben in vergelij­king met andere provincies te laat een halt toegeroepen aan de door­geschoten schaalvergroting van de intensieve veehouderij. Dat constateert Royal Haskoning in het rapport ‘ Sturen vanaf de achterbank’ over de onbeheers­baar geworden reconstructie van de intensieve veehouderij in het Brabantse buitengebied.

Het vernietigende rapport van adviesbureau Royal Has­koning, in opdracht van Provincia­le Staten, schetst een beeld van het reconstructiebeleid sinds 1997, dat destijds rechtstreeks voortvloeide uit de varkenspest. Om verspreiding van de dierziekte tegen te gaan zouden veebedrijven ruimtelijk van elkaar moeten wor­den gescheiden. Later mochten varkens worden ingeënt tegen de besmettelijke ziekte, maar dat leid­de niet tot bijstelling van de inge­zette koers van de mega-recon­structie van het buitengebied.

Die kwam erop neer dat de inten­sieve veehouderij moest worden geconcentreerd in 46 zogeheten landbouwontwikkelingsgebieden ( log’s). Deze ontwikkeling bracht grote onrust onder omwonende burgers. Pas sinds het uitbreken van de Q-koorts en de campagnes van het Burgerinitiatief Megastal­len Nee worden hun bezwaren en zorgen om leefmilieu en volksge­zondheid gehoord. Vooral onder druk van het Burger­initiatief Megastallen hebben de Staten volgens de onderzoekers dit voorjaar een halt toegeroepen aan de megastallen.

VVD- gedeputeer­de Onno Hoes vindt deze maatre­gel ‘een goed antwoord op de ver­keerde vraag’, doelend op het ver­waarloosde volksgezondheidspro­bleem. Volgens Hoes hadden hij en zijn medebestuurders veel eerder een Brabants onderzoek naar de effec­ten van veebedrijven op de mense­lijke gezondheid laten uitvoeren, in plaats van te wachten op Den Haag. Maar zij kozen daar uiteinde­lijk niet voor en ook de Staten drongen daar niet op aan, ondanks onrust onder de bevolking. Hoes signaleert dat de reconstruc­tie zo lang duurt en zo ingewik­keld is dat ook de ambtenaren niet scherp meer zijn. "Het is te groot en er worden fouten gemaakt. Daardoor ontstaat wantrouwen in de Staten: welke lekken komen straks weer boven?”

Verschillende bestuurders wijten de chaos mede aan de Haagse politiek, die steeds de spelregels verandert. Statenle­den erkennen dat zij jaren nodig hebben om te snappen hoe de re­constructie in elkaar zit. "Omdat alles met alles lijkt samen te han­gen. Ze durven geen losse kaart te trekken, bang dat het kaartenhuis instort”, aldus Haskoning.

"De treinen waren al vertrokken en er was blijkbaar geen weg meer terug", blikt oud-gedeputeerde Paul Rüpp terug in het Hasko­ning- rapport. "De overheid had het saneren en verplaatsen van veehouderijen al over zichzelf afge­roepen, terwijl met technische maatregelen uitbreidingen moge­lijk waren zonder toename van mi­lieuproblemen.” Volgens voorma­lig boerenvoorman Antoon Ver­meer wilde met name de natuur- ­en milieubeweging daar niet aan, omdat die uit was op inkrimping van de veestapel. Vermeer verwijt politici zich te verliezen in inge­wikkelde regels en niets te hebben gedaan met het belangwekkende rapport van de commissie Wijffels over een nieuwe toekomst voor de veehouderij. Ook de hoogste pro­vincie-ambtenaar Wil Rutten haalt uit: "Het besef dat wij met de veehouderij aan het einde van een tijdperk zijn beland, is nu ook in de Staten doorgedrongen. Maar helaas zitten de zieners niet daar.”

"Wie is de baas. Dat lijkt de in­houd en de effectiviteit van het be­leid te overschaduwen. Niet alleen bij de reconstructie maar bij tal van dossiers”, schetst Rutten in het rapport van Royal Haskoning. Volgens de topambtenaar ont­breekt, anders dan voorheen, de onderlinge samenhang tussen de coalitiepartijen CDA, VVD en PvdA en met andere fracties. Ook vertrekkend VVD- gedeputeerde Onno Hoes signaleert in het rap­port dat het vertrouwen tussen be­stuur en politiek ‘de laatste jaren in rap tempo aan het verdwijnen is’. „Het dualisme is doorgeslagen. Provinciale Staten willen zich nu met elke uitbreiding van stallen be­moeien. In praktijk is dat onmoge­lijk.” Hoes, die op 1 november aan­treedt als burgemeester van Maas­tricht, doelt hier op ontheffingen van het afgekondigde verbod op de bouw van megastallen. De on­geveer 150 aanvragen hiervoor moeten stuk voor stuk door de provincie worden beoordeeld. Vol­gens de voormalige Brabantse boe­renleider Antoon Vermeer moet de politiek zich niet met deze de­tails bemoeien. Volgens de zitten­de CDA-gedeputeerde Ruud van Heugten dreigen de Staten zorgvul­dig opgebouwde compromissen de nek om te draaien door in te grijpen in reconstructieplannen.

Voormalig CDA-gedeputeerde Pie­ter van Geel signaleert in de Sta­ten een gebrek aan respect voor de wettelijke rechten die burgers en ondernemers hebben. „Dan moet je rekening houden met hoge scha­declaims”, waarschuwt hij.

Provinciale Staten moeten nu zelf een grondig onder­zoek instellen naar het mislukken van de reconstructie van de inten­sieve veehouderij in Brabant. Dat vindt SP-voorman Nico Heijmans, voorzitter van de op één na groot­ste statenfractie en lijsttrekker bij de komende Statenverkiezingen. "Het stuit mij tegen de borst hoe bestuurders als Paul Rüpp en On­no Hoes zichzelf vrijpleiten. Ze had­den jaren geleden al naar ons moe­ten luisteren in plaats van achter de CDA-fractie te blijven aanlo­pen”.

Inmid­dels zijn twijfels geuit over het waarheidsgehalte van de aan Rut­ten toegeschreven uitspraken.„ De citaten zijn niet door hem geauto­riseerd en dat geldt voor meerdere geïnterviewden. Dus ik weet niet of het klopt wat in het rapport staat”, zegt VVD-fractievoorzitter Mieke Geeraedts. „Als dit wel zo gezegd is, hebben we oorlog. En zo niet, dan heeft Royal Hasko­ning slecht werk geleverd.”

Commissaris van de koningin Wim van de Donk stelt op ver­zoek van de Statencommissie be­leidsevaluatie een onderzoek in naar uitlekken van het rapport.

(Bron: Brabants Dagblad, Ron Lodewijks)