De Tweede Kamer neemt donderdag 1 december een besluit over de toekomst van de vee-industrie in Nederland. Uit de brief die staatssecretaris Bleker naar de Kamer heeft gezonden, blijkt dat het kabinet geen rem wenst op megastallen en veestapel. Bleker wil het oplossen van de negatieve gevolgen van de vee-industrie overlaten aan “de markt”. In de praktijk komt het erop neer dat de belangen van burgers en milieu uitgespeeld worden tegenover dit krachtenveld. Bleker noemt dat “een dialoog in harmonie met de buren”. In werkelijkheid schuift de overheid simpelweg haar verantwoordelijkheid van eigen bord.

Het standpunt van Bleker is gebaseerd op het rapport van de Commissie Van Doorn, vernoemd naar de oud-directeur van de grootste slachterij van Europa, Vion in Boxtel. In dat rapport staat dat er meer burgerparticipatie moet komen en dat sector (boeren) dat zelf moeten organiseren. Over de haalbaarheid wordt niet gerept. Ons inziens is daar minimaal een gelijkwaardig speelveld voor nodig. Immers, zolang burgers niet over een even zware lobby-machine beschikken zoals de boeren, kan er nooit sprake zijn van gelijkwaardige burgerparticipatie. Daardoor zal de weerstand tegen de veehouderij nog verder aanwakkeren en het lokaal draagvlak niet van de grond komen. Voor een eerlijke wedstrijd laat je meisjes toch ook niet touwtrekken tegen de jongens!

De weigering van Bleker om de groei van megastallen en veestapel een halt toe te roepen, staat haaks op het beeld dat veel burgers in Brabant hebben gekregen na het debat over de megastallen in 2009. Toen schetste het provinciebestuur het vooruitzicht dat er een eind zou komen aan de groei. Het tegenovergestelde staat te gebeuren. In de krant stond vorige week een bericht dat de Brabantse veehouderijen nog veel onbenutte ruimte hebben binnen de vergunningen die zij nu al op zak hebben. Een kind kan voorspellen wat ons te wachten staat.
Met het toenemen van de veedichtheid, nemen ook de risico's voor de volksgezondheid toe. De uitbraak van Q-koorts ligt nog vers in het geheugen. Toch wordt daar nog steeds onvoldoende lering uit getrokken. Bleker en Van Doorn zeggen een eind te willen maken aan het excessief gebruik van antibiotica, maar tegelijkertijd wordt de mogelijkheid opengehouden van groepsbehandeling op voorschrift van een dierenarts. In de praktijk zal er dus weinig veranderen, aangezien individuele behandeling van zieke dieren in een overvolle megastal onuitvoerbaar zal blijven. Daarmee komt ook de eis van de Kamer (halvering van het antibioticagebruik) onder druk te staan. Hoewel... het gaat hier om een kwantitatieve reductie van 520 naar 260 ton in 2013. Over de kwaliteit (soort) middelen zijn geen afspraken gemaakt. De kans is dus niet uitgesloten dat er straks sterkere middelen (in geringere hoeveelheden) ingezet gaan worden, om aan de opdracht (kwantiteit) van de Kamer te voldoen. Daarmee wordt het paard voor de zoveelste keer achter de wagen gespannen.

Vrijdag 9 december mag Provinciale Staten, een week na het Kamerdebat, een besluit nemen over de veehouderij in Brabant. Eén van de voorstellen is om de ontheffing voor megastallen tot 2,5 hectare (5 voetbalvelden) te schrappen. Het lijkt een stap vooruit, maar hoeveel waarde heeft zo'n besluit als 'Den Haag' de veehouderij geen strobreed in de weg legt? Kortom, het zijn mooie kreten voor de bühne.

Wanneer we inzoomen wordt het beeld nog troebeler. In het Akkoord van Den Bosch (onderdeel van het plan Van Doorn) staat dat in 2020 al het vlees in de Nederlandse supermarkten 'duurzaam' moet zijn. Het klinkt te mooi om waar te zijn. En dat is het ook. Slechts 20 procent van de totale vleesproductie wordt via Nederlandse supermarkten verkocht. De overige 80 procent wordt geëxporteerd naar het buitenland en valt in principe buiten de 'duurzame' afspraken. Bovendien ontbreken er duidelijke criteria voor het begrip 'duurzaam vlees', een helder routeschema en tijdpad. Instemmen met deze vage plannen staat gelijk aan het weggeven van een blanco cheque.

Er is maar één echte oplossing: inkrimpen van de veestapel en terug naar grondgebonden landbouw met écht gesloten kringlopen. Wars van deze logica heeft de provincie grote delen van Brabant (specifiek De Peel) aangewezen als 'concentratiegebied voor de intensieve veehouderij'. Om de publieke opinie te sussen, houden politici en veesector de burger voor ogen dat alle problemen opgelost zullen worden met luchtwassers en mestfabrieken. Nog afgezien van aantasting van landschap en leefomgeving, vergeten ze er bij te vertellen dat mestfabrieken het mineralenprobleem helemaal niet oplossen, maar hooguit verplaatsen. In Den Haag en Den Bosch lijken de kaarten te zijn geschud: het economische belang van de vee-industrie staat voorop. De belangen van burger, volksgezondheid en milieu zijn daaraan opnieuw ondergeschikt. De 33.000 handtekeningen van Brabantse burgers tegen megastallen kunnen definitief in de prullenbak. Of toch niet? Vrijdag 9 december kan Provinciale Staten alsnog visie en ruggengraat tonen.

Sonja Borsboom (Megastallen-nee), Jan van Hoof en Wim Verbruggen (namens de gezamenlijke bewoners- en milieugroepen in De Peel).