Het Planbureau voor het Leefmilieu heeft een interessant rapport (zie bijlage) gepubliceerd, waarvan hierna een samenvatting. Interessant is de achtergrondstudie met scenarioberekeningen die in mei 2012 is gepubliceerd. De samenvatting is van de hand van Ben Hermans van de Stichting Natuur en Milieu.

De politieke en maatschappelijk discussie over verduurzaming van de veehouderij in Nederland gaat vrijwel alleen maar over de schaalgroote en de wijze van dieren houden op boerderijniveau en niet over de totale omvang van de nationale veestapel. Daarmee leidt de discussie tot greenwashing een fundamenteel onduurzame situatie: duurzame kleine of grote stallen die samen net zoveel of meer vee herbergen dan nu in Nederland het geval is. Het wordt pas echt duurzaam met duurzame stallen en een kleinere nationale veestapel. Het bij de Tweede Kamer ingediende voorstel voor de wijziging van de Meststoffenwet maakt zelfs groei van de Nederlandse veestapel mogelijk.

De kern van de onduurzaamheid van de Nederlandse veehouderij is dat de Nederlandse veestapel veel te groot is om alle voer voor die veestapel in Nederland te verbouwen en om alle mest af te zetten op de Nederlandse landbouwgrond. Het meeste voer wordt uit de hele wereld naar Nederland gesleept en de mest deels verbrand of geëxporteerd. Het grootste deel van de productie van vlees, eieren en zuivel is niet nodig voor binnenlandse consumeptie en wordt geëxporteerd. Er is dus sprake van een nogal onduurzame niet gesloten kringloop.

De huidige Meststoffenwet bevat nog een plafond op de nationale varkens- en pluimveestapel in de vorm van varkens- en pluimveerechten. Als gevolg daarvan kan een varkens- of pluimveebedrijf pas groeien als het rechten heeft gekocht van een stoppend bedrijf. Of het bedrijf krijgt gratis rechten van de overheid, zoals bijvoorbeeld het geval is bij het Nieuw Gemengd Bedrijf in Grubbenvorst (1,2 miljoen kippen en 35.000 varkens)! Het wijzigingsvoorstel biedt de mogelijkheid om dit plafond op de veestapel af te schaffen onder voorwaarde van voldoende mestafzet door mestverwerking en export. In 2015 vervalt bovendien de in 1984 ingevoerde melkquotering, die sindsdien ook werkt als een plafond op de nationale melkveestapel. Het wetsvoorstel voorziet niet in een alternatief plafond voor de melkveestapel, behalve de eis tot mestafzetbaarheid.

Groei van de Nederlandse veesatapel brengt niet alleen de nationale kringloop van voer en mest verder uit balans. Het betekent ook dat de belasting van de leefomgeving (ammoniak, stank, broeikasgassen, fijn stof) en de gezondheidsrisico's toenemen of minder afnemen dan mogelijk zou zijn zonder toename van de veestapel. En dat is precies wat er gebeurd als we weliswaar duurzame stallen bouwen en de mest verwerken en exporteren, maar tegelijkertijd de totale nationale veeastapel laten groeien: greenwashing.