De gemeente Horst aan de Maas had moeten optreden tegen Heideveld Varkens BV, een toekomstig onderdeel van het Nieuw Gemengd Bedrijf (NGB) in Grubbenvorst, toen de vereniging Behoud de Parel daarom vroeg. Dat blijkt uit een uitspraak van de Raad van State op 11 december 2013 (zie bijlage). Het is niet de eerste keer dat door de overheden fouten gemaakt worden met betrekking tot de plannen voor het NGB (35.000 varkens, 1,3 miljoen kippen, een slachterij en een mestvergistingsinstallatie).

Verkeerde amoniakberekeningen
De vereniging Behoud de Parel vroeg de gemeente in 2012 in actie te komen, omdat de varkenshouderij niet zou voldoen aan de regels voor de uitstoot van ammoniak en daarom illegaal was. De gemeente erkende dat het bedrijf niet aan de regels voldeed, maar weigerde om handhavend op te treden. De gemeente stelde dat - zo vlug als het Nieuw Gemengd Bedrijf gerealiseerd zou worden - het bedrijf wél zou gaan voldoen aan de eisen. De Raad van State zegt nu dat de gemeente in het algemeen de vrijheid heeft om geen handhavingsmaatregelen te treffen, ook als een partij daar om vraagt. Maar dan moet de gemeente daarvoor wel de goede argumenten hebben. In dit geval had de gemeente die argumenten niet, zegt de rechter.

De gemeente oordeelde dat de nieuwe situatie straks (als het NGB er komt) qua ammoniakemissie een verbetering is ten opzichte van de huidige situatie, waarbij vleesvarkens in traditionele stallen worden gehouden. Maar omdat het volgens de Raad van State (in navolging van Behoud de Parel) straks gaat om een nieuwe bedrijfssituatie, waarbij de ammoniakemissie aanmerkelijk hoger is dan de emissie - bij toepassing van de nieuwste technieken - in de huidige situatie, had de gemeente wel degelijk moeten ingrijpen. Bij de ammoniakberekening, waarbij de rechten worden beperkt door de wettelijk BBT-eis (de wet die voorschrijft dat een bedrijf de best beschikbare technieken moet toepassen om uitstoot van ammoniak tegen te gaan), heeft het bedrijf haar rechten overschat. Door de gehanteerde berekening zou het NGB straks meer mogen vervuilen. Maar daar wordt nu - althans voorlopig - een stokje voor gestoken. Omdat de nieuwe situatie straks geen verbetering geeft, stelt de Raad van State dat afzien van handhaving 'niet redelijk' is. Ze heeft daarom het besluit van B&W vernietigd, wat betekent dat ze een nieuw besluit moet nemen op het bezwaar van Behoud de Parel tegen het uitblijven van actie tegen de illegale stallen. Dat bezwaar van Behoud de Parel werd eerder behandeld in de Commissie Bezwaar en Beroep van de gemeente Horst aan de Maas (zie hier het verslag van de zitting van die commissie) en vervolgens door de rechter in Roermond (zie hier het verslag van de rechtszitting in Roermond). De uitspraak van de Raad van State is feitelijk gericht op het besluit van de rechtbank in Roermond, dat nu dus vernietigd is.

Eerder heeft Behoud de Parel overigens ook actie ondernomen richting de andere partner van het NGB, Kuijpers Kip. Dit bedrijf heeft - net als Heideveld Varkens BV - een aantal illegale stallen staan in Brabant. Daar heeft Behoud de Parel de betreffende gemeenten verzocht om handhavend op te treden en dáár bleek de bereidheid om te handhaven aanzienlijk groter (zoals blijkt uit dit artikel).

Plannen in de prullenbak?
Nu de Raad van State uitgesproken heeft, dat het NGB bij de berekening van de ammoniakuitstoot een fout heeft gemaakt, ontstaat er voor het NGB nog een ander probleem. Onlangs heeft Heideveld Varkens BV zo'n 1.500 kg ammoniakrechten verkocht aan Kuipers Kip. Zodoende blijft er maar voor 7.500 kg rechten over voor de bedrijfsvoering van Heideveld Varkens BV. De consequentie daarvan is, dat - indien de gemeente Horst aan de Maas alsnog gaat handhaven - Heideveld Varkens BV heel snel luchtwassers moet installeren (om de ammoniak uit de lucht te halen) of het bedrijf moet halveren. Gezien de situatie in Brabant geldt waarschijnlijk hetzelfde voor de illegale stallen van Kuijpers Kip. Behoud de Parel stelt dan ook - bij monde van de voorzitter, André Vollenberg - dat de plannen van het NGB richting prullenbak kunnen! Ook naar aanleiding van andere ontwikkelingen (zie hierna). Vollenberg: "Naar de initiatiefnemers zou ik zeggen: zonde van alle moeite, kom met iets goeds en niet met dingen waar geen mens op zit te wachten".

Meer fouten met betrekking tot NGB
De conclusie die de Raad van State nu trekt, is niet de eerste tik op de vinger, waar het gaat om het optreden van de overheid inzake het NGB. In oktober van 2013 werd duidelijk dat het Nieuw Gemengd Bedrijf een nieuwe milieuvergunning moest aanvragen bij de Provincie Limburg, omdat de eerdere vergunning die de provincie verleend had wegens een vormfout niet kon worden goedgekeurd (zie hier het bericht over de uitspraak van de Raad van State).

Eerder heeft de gemeente Horst aan de Maas ook een tik op de vingers gekregen van de Nationale Ombudsman, naar aanleiding van de manier waarop het gemeentebestuur om is gegaan met de publicatie van een onderzoek over de gezondheidseffecten van het NGB op de omgeving. Ondanks toezeggingen van het college van B&W om voor publicatie te overleggen over het rapport - werd het rapport vlak voor de verkiezingen gepubliceerd zonder daarover te overleggen met Behoud de Parel. Het rapport wekte de suggestie - volgens Behoud de Parel ten onrechte - dat het NGB geen risico zou opleveren voor de volksgezondheid. De Nationale Ombudsman stelde Behoud de Parel in het gelijk, evenals de Commissie Bezwaar en Beroep van de gemeente. De uitspraak van die Commissie had B&W echter langs zich neer gelegd. Vandaar dat Behoud de Parel naar de Nationale Ombudsman was gestapt (lees hier de berichtgeving over de uitspraak van de Nationale Ombudsman).

Tenslotte blijkt uit onderzoek dat de gemeente Horst aan de Maas ook fouten heeft gemaakt bij de verstrekking van bouwvergunningen aan het Nieuw Gemengd Bedrijf. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau DPA Cauberg-Huygen, dat tot de conclusie komt dat de projectbesluiten die de gemeente Horst aan de Maas genomen heeft met betrekking tot het Nieuw Gemengd Bedrijf en de bouwvergunning die verleend is, vernietigd zouden moeten worden (zie hier het artikel over dit onderzoek). Daarbij wijst ze onder andere op de overtreding van de Natuurbeschermingswet (Nbw). Door de huidige uitspraak van de Raad van State over de onjuiste berekeningen betreffende de ammoniakuitstoot wordt feitelijk - via een omweg - de conclusie van het onderzoeksbureau bevestigd. Behoud de Parel voert ook juridisch actie tegen de overtreding van die Nbw.

Wat zit er nog meer in het vat aan juridische procedures?
Omdat de Raad van State de door de provincie verleende milieuvergunning heeft vernietigd, moet het NGB een nieuwe vergunningaanvraag indienen. Dat heeft het NGB gedaan, maar vooralsnog alleen met betrekking op het varkensbedrijf. Later, zo is de verwachting, zullen de initiatiefnemers van NGB de milieuvergunning voor de kippenstal en de mestvergister (biogasbedrijf) aanvragen. Omdat het varkensbedrijf op circa één kilometer afstand staat, moet er voor beide projecten een aparte milieuvergunning worden aangevraagd. Samen met zo'n 40 omwonenden, Behoud de Parel, vereniging Leefmilieu Nijmegen en coöperatie Mobilisation for the Environment hebben advocaat Xander Wynands en jurist Valentijn Wösten een zienswijze ingebracht tegen het ontwerpbesluit tot vergunningverlening.

En tenslotte vindt op 21 januari 2014 de rechtszaak plaats van Behoud de Parel en omwonenden tegen het verlenen van bouwvergunningen aan het NGB. Behoud de Parel organiseert - bij voldoende belangstelling - een of meerdere bussen naar Roermond, waar de rechtszaak dan plaats zal vinden (lees hier het bericht over deze rechtszaak en de manier waarop men door kan geven dat men belangstelling heeft in vervoer naar de rechtszaak.