Marktpartijen en belangengroepen nemen steeds meer de regie over van regeringen. Op nationaal niveau is die trend ook aanwezig. Boeren vormen milieucoöperaties om meer natuur te realiseren dan in de landelijke regeling voor agrarisch natuurbeheer staat aangegeven. En om de castratie van biggen uit te bannen, komen landbouw- en natuurorganisaties tot een akkoord met de supermarkten. Ook hier is het de markt die organiseert en financiert; de overheid kijkt toe.

Belangengroepen
De tijd dat de overheid allerlei zaken topdown kon afdwingen zonder ‘draagvlak’ bij belanghebbenden is voorbij. Dat blijkt onder andere uit zogenaamd 'governance’-onderzoek. Een nieuwe term die meer omvat dan de aloude bestuurswetenschappen, omdat naast de overheid ook belangengroepen onderwerp van studie zijn. En dan vooral de wisselwerking tussen overheid, private partijen en burgers bij de realisatie van beleid. Daaruit blijkt vaak dat de overheid het beleid niet volledig kan overlaten aan de markt, maar aanvullende sturing moet bedenken.

Wantrouwen
Burgerparticipatie kan flink de mist in gaan, zegt Breeman, een onderzoeker van Wageningen Universiteit. Samen met collega’s onderzocht hij de discussie over de megastallen in het Limburgse Grubbenvorst. De gemeente was medebewindvoerder van nationaal beleid om de intensieve veehouderij te concentreren, zegt Breeman. Ze gaf veel inspraak aan omwonenden, die vreesden voor hun gezondheid en leefomgeving, en liet veel onderzoek doen of die vrees terecht was. Toch kwam de gemeente klem te zitten tussen nationaal en lokaal belang. Hoe meer studies er kwamen, des te groter werd het wantrouwen van de tegenstanders tegen de megastallen, vertelt Breeman.

De problematiek speelt nu ook in Brabant, waar de provincie een burgerinitiatief tegen megastallen behandelt met informatieavonden, een internetdiscussie en een deskundigendebat. ‘Debat megastallen roept vooral nieuwe vragen op’, vatte het Agrarisch Dagblad de discussie vorige week samen. ‘Gemeenten staan hier voor een duivels dilemma’, zegt Breeman. ‘De concentratie van stallen heeft een positief effect op regionaal niveau, maar het effect op lokaal niveau is negatief. Als medebestuurder van nationaal beleid zit er dan niets anders op dan de knoop door te hakken en door te pakken met de uitvoering ervan. Inspraak geven doet dan meer kwaad dan goed, omdat je de verwachting wekt dat de burgers kunnen meesturen. Maar ja, dat zijn wel de kiezers. En dat burgers kunnen beslissen over hun eigen ruimte is uit democratisch oogpunt een goede zaak.’ Nog een lastig sturingsvraagstuk...

(Bron: Wageningen UR, Albert Sikkema, 21-1-'10)