C1000, de grootste vleesverkoper van Nederland, kan de kiloknaller niet langer volhouden in een maatschappij waar duurzaamheid en diervriendelijkheid een belangrijke rol spelen. Dat vinden niet alleen dierenrechtenactivisten, maar ook een onafhankelijke supermarktdeskundige als Frits Kremer. C1000 ontkent dat de maatschappelijke druk hoog is, maar volgens Wakker Dier zal de supermarkt nog dit jaar bezwijken.

Wakker Dier noemt de actie tegen C1000 nu al een succes. Ergens na de zomer, maar zeker voor het eind van dit jaar vindt er een omslag plaats bij deze supermarktketen en vervolgens in de rest van de retail.

“Na de eerste actie duurt het altijd een paar maanden”, vertelt Sjoerd van de Wouw, campagneleider bij Wakker Dier. “Dan ineens slaat alles om. Eerst bij de partij waar wij op focussen, daarna gaan alle andere supermarkten mee. Als een sneeuwbaleffect. Want als er één begint, wil de rest niet achterblijven.”

Wakker Dier kan inmiddels bogen op ervaring. Bij eerdere acties tegen de legbatterij, onverdoofd castreren en blank kalfsvlees verliep het op dezelfde manier. Ook nu zal het zo gaan, voorziet Van de Wouw. Alle voortekenen zijn gunstig. Zo hebben ze ook nu van de geslachtofferde supermarkt nog geen enkele reactie ontvangen. “Dat is een gunstig teken”, meent hij. “We hebben veel media-aandacht gehad en we horen via contacten uit de retail dat C1000 erg geprikkeld is.”

Wakker Dier is niet de enige club die zich tegen de kiloknaller keert, en het leeft ontzettend bij het grote publiek, meent de dierenrechtenactivist. Iets dat de betreffende supermarkt niet herkend. Jacolien van Wezep, woordvoerder bij Schuitema, zegt erg weinig reacties te hebben ontvangen. Zij verdeelt de consumentenreacties in drie categorieën: “Sommigen zijn positief over de actie van Wakker Dier, een aantal vraagt zich af of het echt zo erg is en een derde categorie trekt zich niks van de acties aan. Zij vinden dat Wakker Dier moet ophouden.”

Maatschappelijke druk
Supermarktdeskundige Frits Kremer meent echter dat C1000 de enige retailer is die de ogen totaal sluit voor duurzaamheid of dierenwelzijn. De maatschappelijke druk is volgens hem wel degelijk groot. En die komt niet alleen van Wakker Dier of de vele andere dierenrechtenorganisaties. “Dierenwelzijn leeft wel degelijk in de gehele maatschappij. Kijk alleen maar naar de populariteit van de Partij voor de Dieren. Je kunt je niet meer veroorloven op dit punt geen maatregelen te nemen. Maar bij C1000 moet voor de prijs alles wijken. Ik begrijp niet dat ze daarmee nog wegkomen.”

Wakker Dier beweert dat C1000 het vlees onder de verkoopprijs inkoopt. Kremer noemt dat een algemeen gegeven in marketing. Servicesupers hebben 15.000 tot 16.000 producten, legt hij uit. “Op sommige producten draaien ze gewoon verlies, om daarmee publiek te genereren. Het lijkt evident dat dit hier ook aan de orde is.”

Over inkoopprijzen doen supermarkten nooit uitspraken, maar wanneer voor varkenslapjes niet meer dan 3 euro per kilo betaald hoeft te worden, mag je gevoeglijk concluderen dat het daarvoor niet ingekocht kan worden. Iets dat Van Wezep wil bevestigen noch ontkennen. De woordvoerder van ’s lands grootste vleesverkoper verklaart de lage prijsstelling met de efficiënte inrichting van de keten. De supermarkt heeft eigen slagers in dienst die het vlees verwerken, in tegenstelling tot andere supermarkten die het vlees kant-en-klaar inkopen.

C1000 zou het vlees gebruiken als traffic builder. Van de Wouw stelt dat de supermarkt er geen winst op hoeft te maken. Ze leveren er zelfs op in - “Best veel ook” - als het maar klanten trekt. Die investering verdienen ze elders dan wel terug. De consequentie van dit beleid, zo stelt Wakker Dier, is dat de druk op goedkoop inkopen enorm toeneemt. “Aan kwaliteit, duurzaamheid en dierenwelzijn stellen ze steeds minder eisen. Er wordt alleen nog maar gekeken naar de euro’s.” Om zo goedkoop mogelijk in te kopen betrekt Schuitema het vlees voor C1000 uit Duitsland, weet Van de Wouw. “Daar zijn de oppervlaktenormen wat soepeler. De dieren hebben daar op een oppervlakte geleefd die hier verboden is.”

Kiloknallers
Bij C1000 zeggen ze vooralsnog geen aanleiding te zien het beleid te wijzigen. “Als een ander systeem ons past, zullen we niet twijfelen. Maar we volgen altijd onze eigen strategie.” De super laat zich niet onder druk zetten. Van Wezep vindt het onterecht dat Wakker Dier zijn pijlen uitsluitend op C1000 richt. “Wij zijn niet de enige die met vlees stunten. De ene week zijn wij het goedkoopst, de andere week heeft een andere supermarkt lagere prijzen.”

De eenzijdige aanval, die C1000 “agressief” noemt is wel degelijk gerechtvaardigd, vindt Van de Wouw, want de term kiloknallers is van hen afkomstig. “Zij roepen het hardst van de daken dat de prijzen het goedkoopst zijn. En dat zijn ze ook.”
LTO gooit het over een andere boeg. Annechien ten Have, voorzitter van de vakgroep Varkens, kan de actie van Wakker Dier wel waarderen, want ze richten zich nu eens niet op de boer, maar op de supermarkt. “Als het een betere prijs oplevert voor de boer, is dat natuurlijk prima.”
Toch ziet ze meer heil in een andere aanpak. “Wij benaderen het van de positieve kant.” Daarmee doelt ze op de druk die LTO heeft uitgevoerd op het tussensegment met het sterrensysteem. “Als je ziet dat Albert Heijn het basissegment gaat verduurzamen en extra aan de boer betaald worden, is dat een goed begin.” Ze gaat er vanuit dat andere supermarkten ook een alternatief bieden tussen gangbaar en biologisch.

Ideologisch conflict
Met een dergelijk systeem wordt afgestapt van het idee dat biologisch het enige alternatief is voor gangbaar, stelt Kremer. Het ideologische conflict wordt beslecht met een tussensegment. “Het biedt de mogelijkheid een nuance aan te brengen in het prijspeil en het laat de consument langzaam wennen aan een hogere prijs voor een duurzaam product.”
En ook voor C1000 zou zo’n overstap zeer verstandig zijn, meent de supermarktdeskundige. “Het is ook gewoon een kans om meer rendement te maken op vlees. Dus doe het niet alleen omdat het moet, maar wees blij dat het mag.”

C1000 erkent deze trend inderdaad nauwlettend te volgen. “Zo’n sterrensysteem is misschien een manier om de consument iets extra’s te bieden”, meent Van Wezep. Al wijst ze er nog eens fijntjes op dat het geen taak is van de supermarkt om dierenwelzijn bij de consument af te dwingen. Het is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de consument. “We hebben al een paar jaar biologisch in het schap en dat segment groeit heel langzaam. Maar wie weet wil de consument wel richting zo’n sterrensysteem.”

Prijzenoorlog
De burger wil in elk geval een totaal ander systeem, meent Kremer. De supermarktkenner wijst erop dat C1000 al sinds het uitbreken van de prijzenoorlog in 2003 in een crisis is geraakt en teruggrijpt naar oude successen om opnieuw bestaansrecht te vinden. “Maar hun manier van werken hoort gewoon niet meer thuis in deze wereld waar het begrip duurzaamheid centraal staat. En zeker niet in Nederland waar dierenwelzijn zo belangrijk is.”
C1000 heeft totnogtoe geen antwoord op deze ontwikkelingen, volgens Kremer zal een omslag echter niet lang op zich laten wachten. “C1000 loopt tien jaar achter. De hele structuur van de organisatie gaat nog steeds niet richting duurzaamheid. Maar de maatschappelijke druk loopt op. Het kan echt niet meer in deze tijd.”

Wakker Dier blijft niet afwachten. Ze dwingen het af. Ze blijven C1000 bestoken met steeds weer nieuwe aanvallen. “Want zij leggen de bodem van het dierenwelzijn. De omslag moet bij C1000 beginnen.” De activisten proberen telkens nieuwe manieren te verzinnen om de kwestie aan de kaak te stellen. Om het verrassingseffect niet te schaden wil Van de Wouw hier niet op vooruitlopen, maar er liggen al wat ijzers in het vuur. C1000 is gewaarschuwd.

(Bron: De Molenaar, Marc van der Sterren, mei 2010)