Boeren klagen ten onrechte dat de Nederlandse overheid ze door strenge regelgeving het leven moeilijk maakt. De overheid houdt de boer juist de hand boven het hoofd. De Nederlandse overheid zou niet het boereninkomen maar de behoeftes van de Nederlandse bevolking centraal moeten stellen. Dan kan het landelijk gebied beter worden benut. Dat zegt Tia Hermans, onderzoeker bij Alterra.

"Het werd me laatst bij een bijeenkomst in Overijssel weer eens duidelijk: Nederland is emotioneel een boerenland", zegt Hermans. "Boeren, maar ook bestuurders zien het land in eerste instantie als het gebied waar boeren hun brood moeten verdienen. Al het andere staat op de tweede plek. Dat is jammer."

"Boeren zeggen: wij worden weggepest. Maar dat is niet zo. De Nederlandse overheid doet van alles om de boeren uit de wind te houden. Neem de derogatie, de regeling dat Nederlandse boeren niet aan alle milieueisen van de EU hoeven te voldoen. Boeren weten heel goed dat ze in de problemen komen als Nederland die status aparte verliest en ze aan dezelfde normen moeten voldoen als hun collega's in andere EU-landen", aldus Hermans.

De hoge grondprijzen en de groeiende concurrentie op de wereldmarkt zullen Nederland volgens Hermans steeds minder aantrekkelijk maken voor de intensieve veehouderij. "De echte grote jongens hebben dat al lang gezien. Die hebben hun biezen al gepakt of hebben hier nog een klein bedrijf en werken ondertussen aan grote bedrijven over de grens.' Vion en FrieslandCampina realiseerden in 2009 respectievelijk slechts 12 en 29% van hun omzet in Nederland. Die zijn ook al niet meer afhankelijk van de binnenlandse productie."

Boer loonwerker van grote industriële bedrijven
De meeste veehouders koesteren het beeld van de hardwerkende ondernemer die met zijn eigen handen zijn brood verdient. Langzamerhand wordt de boer echter steeds meer een loonwerker van grote industriële bedrijven, signaleert Hermans. "In andere sectoren van de landbouw zie je wat de veehouder mogelijk te wachten staat. In de fruitteelt bijvoorbeeld worden appelrassen vervangen door merken. Zelfstandige fruittelers worden daarmee een soort franchisenemers van bedrijven die het merk in eigendom hebben. Zij moeten royalty's betalen voor elke appel die ze verkopen. Ik zie iets vergelijkbaars gebeuren in de melkveehouderij. FrieslandCampina haalt de melk uit elkaar voor allerlei substoffen en maakt daar producten van. De boer wordt zo steeds afhankelijker van de industrie en verandert steeds meer in een loonwerker."

Nostalgie
Maar waarderen de burgers niet juist de agrarische cultuurlandschappen die zijn gemaakt en worden onderhouden door boeren? Zonder boeren geen koeien in de wei, geen knotwilgen langs de sloot en geen houtwallen tussen de akkers. Hermans: "Daar kun je veel op afdingen, het is de nostalgie van deze generatie. Wat mensen waarderen aan een landschap is het gevolg van inprenting. Veertigers van nu verlangen ook niet naar het beeld van varkens in de wei, want dat hebben ze nooit gezien. Zo zullen toekomstige generaties ook niet meer terugverlangen naar de koe in het landschap."

Behoeftes burgers centraal
De Nederlandse overheid zou volgens Hermans daarom ook niet het boereninkomen maar de behoeftes van de Nederlandse bevolking centraal moeten stellen. "Voor Nederland is groen en gezondheid de belangrijkste functie van het landelijk gebied. Nu raakt dat ondergesneeuwd omdat bijplussen van boereninkomens het eerste doel is."

"Onderken je dat het landschap het doel is van je beleid en niet de boereninkomens, dan kom je tot andere oplossingen. Als koeien in de wei daarbij belangrijk zijn, dan kun je bijvoorbeeld ook kiezen voor vleeskoeien die geen uitgebalanceerd dieet nodig hebben en veel minder intensieve zorg. Je hebt dan ook geen last van de landschapselementen die nu door de drang tot schaalvergroting vaak in de verdrukking komen. Dan is landbouw één van de middelen om je landschapsdoelen te realiseren in plaats van een doel op zich."

(Bron: Alterra - Wageningen UR, 09/11/10)