Dat de ZLTO een wel erg dogmatische belangenvereniging is, wordt weer eens bevestigd door haar reactie op het besluit van de provincie om de ongebreidelde groei van megavarkensstallen enigszins in te perken (ED 16 december). De ZLTO belooft de boeren 'wel een handje te helpen' bij het claimen van miljoenen euro's schadevergoeding.

Daarmee plaatst de ZLTO zich buiten de realiteit en geeft zij aan geen feeling te hebben met maatschappelijke ontwikkelingen in Brabant.

Het actiecomité Megastallen Nee en de tienduizenden sympathisanten, de tientallen actieve groepen van burgers die in opstand komen tegen plaatselijke overheden die maar voortgaan op de weg van de verdere aantasting van de leefbaarheid van het platteland, het deert de ZLTO niet.

In veel gemeenten is de ZLTO geïntegreerd in lokale politieke partijen en de plaatselijke overheid. Die invloedrijke bemoeienis heeft ervoor gezorgd dat veel delen van het Brabantse platteland zijn veranderd in grote vee-industriële complexen. En het zijn niet de doorsnee boeren die hier de vruchten van plukken. Nee, het zijn de grote kapitaalkrachtige varkensbaronnen die als groot-investeerder profiteren. En wie betaalt de rekening? Dat zijn de burgers die aan de rand van de dorpen, in het zogenaamde buitengebied wonen, vaak op slechts enkele tientallen meters afstand van stalcomplexen van soms wel 2 tot 2,5 hectare. Burgergezinnen die hier al vaak tientallen jaren wonen, mensen die hier geboren zijn en getogen, lang voordat er ook maar één varkensstal stond. Nu zitten zij in de stank en hebben zij angst dat hun gezondheid wordt aangetast. Vaak staan urenlang ronkende zware vrachtwagens voor hun deur.

Het zijn gezinnen die decennia lang in goede harmonie met hun buren, vaak boeren, leefden. Nu merken ze dat de plaatselijke overheid hen in de kou laat staan, want 2 hectare stal is niet genoeg. De belangen van de ondernemers moeten immers behartigd worden.

Ondersteund door de ZLTO slagen plaatselijke politieke partijen erin om bestemmingsplannen zodanig te wijzigen dat er een bouwblok ontstaat – vormverandering, is de verdoezelende benaming – waarin nog wel een paar extra stallen gebouwd kunnen worden.

Of er wordt – met veel overheidssteun – een varkensbedrijf van de ene rand van het dorp verplaatst naar de andere rand, om daar vele malen groter en nog dichter tegen burgerwoningen aan te herrijzen. Of er wordt een bouwblok gekoppeld, waardoor er geen nieuwvestiging plaats vindt, want dat mag niet, maar slechts uitbreiding. En dat mag wel. Ook al liggen de gekoppelde bouwblokken kilometers van elkaar.

Met manipulatie, kunstgrepen en trucs slaagt de ZLTO erin wetgeving dusdanig te interpreteren dat ruim baan aan verdere uitbreiding wordt geboden.

Burgers die worden opgeschrikt door een volgende aankondiging van gemeentelijke zijde dat er een stallencomplex bijkomt, komen in opstand. Vaak zijn het hun buren, waar ze het zolang goed mee konden vinden, waartegen ze in het verzet komen. Maar eens is de maat vol. Sociale onrust is het gevolg, want het evenwicht is zoek. Daar waar werken, wonen en recreëren moet samengaan, worden burgers en boeren tegen elkaar uitgespeeld. Een falende overheid en een uitsluitend op het economisch belang van de grote varkensboer gericht beleid van de ZLTO zijn hier debet aan. Zou de ZLTO wat meer oog hebben voor een maatschappelijke rol om het platteland voor eenieder leefbaar te houden, dan zouden er niet slechts verliezers zijn.

Henk van Wijk, lid van het in november opgerichte actiecomité Stop megastallen Huijgevoort en Heiakker in Middelbeers, maandag 20 december