Fijnstof en roet situatie in de regio Noord Limburg

Voor meer recente algemenen informatie wordt verwezen naar 'het fijnstof dosier' (PDF document) van RIVM waarin informatie staat over de samenstelling van fijnstof, emissies, luchtkwaliteit, effecten, meten, modellering, regelgeving, beleid, en onderzoek. WHO heeft in 2003 een document (PDF) gepubliceerd mbt  de gezondheidsaspecten van luchtverontreiniging mbt fijnstof, stikstofoxide en ozon.
Eind 2021 is de verwachting dat de EU normen bijgesteld worden in de richting van de huidige WHO normen. Zie een presentatie (PDF) hierover van maart 2021 in EU FAIRMOND bijeenkomst. Ook de WHO heeft de advieswaarden op 22 sept 2021 behoorlijk bijgesteld. Een aardig overzicht van wat internationaal speelt mbt de WHO normen en de WHO Air Quality Guidence.
Fijnstof en andere emissies uit Intensieve Veehouderijen en verkeer hebben grote invloed op de gezondheid van omwonenden. Zie bijv. de brochure van de Gezondsheidsraad "Gezondheidswinst door schone lucht" van januari 2018 (PDF 54 blz), de GGD richtlijnen (PDF document) elk jaar tav veeteelt en gezondheid,  of het overzichtsartikel 'fijnstof en endotoxinen' (febr 2018) op de website van Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid. Met nadruk pleit de Raad voor maatregelen en hantering van de WHO advieswaarden te hanteren ipv de EU normen. Duidelijk is dat regio's de Peel en Nrd Limburg nu net in een gebied liggen waar de emssies zo wie zo al hoog zijn in vergelijking met de rest van Nederland.
De Gezondheidsraad is ook om Advies gevraagd  betreffende de gezondheid van omwonende nabij intensieveveehouderijen. Deze publicatie is gepland op 14 febr 2018.

In 2020 hebben alle provicies en de meeste gemeentes een Schone Lucht Accoord (SLA) ondertekend waarbij een Uitvoerings Plan is vastgesteld om voor 2030 een reductie te halen van 50% van de emissies. In 2022 is het eerste monitorings Monitoringsrapportage SLA (een doortimmert goed leesbaar PDF document) door het RIVM gepubliceerd waarin gesteld wordt dat er voortgang is maar dat zonder extra maatregelen de 2021 WHO advieswaarden niet gehaald zullen worden.
Tav de luchtkwaliteit in Limburg rapporteert (jan 2023, PDF) de GGD Limburg regelmatig over de luchtkwaliteitssituatie (stikstof en fijn stof) in de diverse gemeentes in Limburg.

Het RIVM en mileudienst van prov. Limburg meten de luchtkwaliteit in Nederland en ook in de regio Noord Limburg. 
Een eenvoudig overzicht van RIVM luchtmeetnet meer georienteerd op indicatie van smog (fijnstof, stikstof en ozon) is te vinden op telekst pagina van NOP 711.

In oktober 2017 heeft het RIVM een start gemaakt met de opzet van een centraal dataportaal met lokale metingen van diverse lokale luchtkwaliteits meet initiatieven in het project kader van "Samen Meten": bijv. fijnstof en stikstofoxide metingen. Het in 2017 gestartte sateliet programma Copernicus monitort momenteel ook fijnstof (en andere emissies zoals bijv. NO2) op regionaal nivo: Atmosphere Monitoring Service. De meetwaarden zijn wel waarden in de hogere luchtlagen.
In het kader van Open Data for Germany is er een website Open Data Stuttgart opgezet waar lokale fijnstof metingen constant bijgehouden worden, ook tav lokaties in Nederland en bijv Horst/Grubbenvorst.
De website van Buienradar laat ook de fijnstof PM10 waarden voor Nederland zien over de afgelopen 6 uur.
Begin 2017 is op de website van Longfonds een service gestart om de  lokale luchkwaliteit volgens het RIVM LKI model te laten zien. Klik op de postit om de recente LKI index in te zien.

Hoe wordt fijnstof gemeten?

De landelijke meetstations (er zijn ca 30 stations die fijnstof meten) van NSL/RIVM meten met een referentie fijnstofstof sensor, de BAM1020. De zg DIY fijnstofsensoren die betaalbaarder zijn meten mbv een laser en tellen de deeltjes al naar gelang de grootte. De deeltjes tellingen worden door de sensor fabrikant omgerekend naar gewichtswaarden. Meestal worden deze PM10 en PM2.5 gewichtwaarden in de berekeningen gebruikt. De verschillen tussen diverse sensoren kunnen per fabrikant enorm verschillend. Soms tot 150%.

Opmerking: De 'deeltjes tellingen'  worden door de fabrikant omgerekend naar ug/m3. Invloeden van bijv de lokale rel. vocht en temperatuur worden niet verrekend. Het gevolg is dat zonder kalibratie de fijnstofwaarden 2-5 maal zo hoog uitvallen als de werkelijke waarde. Meestal worden in de grafieken waarden getoond die niet gekalibreerd zijn (!). Eind 2020 is een thesis (afstudeerder statistiek Uni Leiden, stagaire RIVM) verschenen die een kalibratie methode voorstelt.

Luchtkwaliteit in Noord Limburg

De luchtkwaliteitsgegevens van een aantal meetstations in de omgeving van Horst aan de Maas worden door Behoud de Parel dagelijks bijgehouden en op deze website weergegeven.

Fijnstof rapportages Noord Limburg:

• Voor de meest recente informatie over de metingen zie "Dagoverzicht van regionale fijnstof meetstations regio Noord Limburg".
• Voor het verloop van fijnstof emissies over de afgelopen drie jaar in de Noord Limburg regio zie "Fijnstof en roet metingen in de regio Noord Limburg over afgelopen twee jaar" van de meetstations in Noord Limburg.
• De provincie Limburg heeft in 3 gemeenten meetstations geplaatst en meet daar (ultra) fijnstof. Voor een vergelijking van deze meetstations over de afgelopen vier jaar wordt verwezen naar de pagina "Overzicht fijnstofmetingen door de provincie Limburg over de afgelopen jaren".
• Voor een vergelijking van de periodieke tabellen op de manier zoals die terug te vinden is in de tussenrapportages voor Horst aan de Maas van de Provincie Limburg, zie "Voortgangsrapportages luchtkwaliteit fijnstof regio Noord Limburg". Deze laatste pagina wordt dagelijks bijgewerkt met de recente meetgegevens uit de regio. Eind 2021 is station Hoogheide echter opgeheven.

Luchtkwaliteitsmetingen in stedelijke gebieden (verkeer)

Zie ook de informatie Dossier Luchtkwaliteit "wat betekent luchtvervuiling voor mijn gezondheid" op de website van Milieudefensie. Met name de meetcampagne welke in 2015 op 58 plekken de luchtvervuiling stikstofdioxide door het verkeer meet.

Luchtkwaliteit meet initiatieven

Voor zover bekend zijn er onder de noemer "Citizen Science" in twee stedelijke gebieden (hoofdzakelijk luchtvervuiling door verkeer) initiatieven om "zelf" vervuiling te meten en bij te houden met meer betaalbare meet-"doosjes" en soms met een open/vrije beschikbaarheid (zie bijv. SOS pilot project van Neonovum). Dit in samenwerking met de plaatselijke universiteit, bedrijven op de campus, de gemeente, maar ook RIVM en bijv. ECN.
Op de website snuffle.org (KNMI initiatief) is een overzicht te vinden van beschikbare low-cost emissie sensoren producten en hun toepassingen in meetkastjes.http://waag.org/nl/project/urban-airq

Meer informatie over op de voorgrond tredende Nederlandse lokale initiatieven:

• Eindhoven/Assen: Aireas en Sensor City gebruiken de AirBox van ECN, werken samen met ECN.
• Amsterdam: Urban AirQ smart citizen project van  Waag Society. Werkt samen met RIVM, ECN en GGD Amsterdam. Is onderdeel van het Europees gefinancierde  EU project   Making-Sense.
• Hollandse Luchten is in 2019 gestart mbv technologie ontwikkeld door Waag Society in opdracht van enkele overheidsinstellingen en industrie.
• Berghaven (Hoek van Holland) het meetproject Scapeler gestart in 2018. Meten fijnstof.
• Meet je Stad in Amersfoort. Meet temperatuur en luchtvochtigheid via TTN netwerk.
•    MySense een luchtkwaliteitsmetingen project van Behoud de Parel in Horst aan de Maas. Het project is itt Urban Air initiatieven gericht op agrarische regio's. Technische details via github. Nauw betrokken met RIVM en GreenTechLab Fontys Venlo.

In vele plaatsen zijn burgers bezig met luchtkwaliteitsmetingen. Een meer complete lijst zie o.a. de Behoud de Parel webpagina van Samen Meten initiatieven.
In jan 2016 heeft het RIVM een overzicht gepubliceerd van betaalbare sensoren, initiatieven en commerciele producten: Lucht meten met sensoren (PDF document; concept).
Het RIVM geeft jaarlijks een "Jaaroverzicht Luchtkwaliteit" uit. De laatste is het overzicht voor het jaar 2013 (PDF document).

Een groot internationaal project naast die van AqiCN.org voor sensor data acquisitie en visualisatie is SensApp (zie GitHub Sinteff-9012 project). De website gebaseerd op Open Software staat voor deelnemers vrij toe sensor data te up- en downloaden en in te zien.
In Duitsland timmert een initiatief Sensors.Community uit Stuttgart behoorlijk aan de web. Zie luftdaten.info (de resultaten ) en de gerelateerde AirTube.info t.a.v. de lokale sensoren in de regio Noord Limburg die aan deze data portalen doorgegeven worden.

Roet situatie in Noord Limburg

Roet wordt vooral door het verkeer (diesel) veroorzaakt. Het is voor verkeerssituaties een veel betere indicator als fijnstof. Roet is heel veel schadelijker als fijnstof (bron: RIVM DCMR 2013). Per 1 µg/m³ wordt de levensduur met 21 dagen ingekort, voor roet is dat 195 dagen per 1 µg/m³ (bron: Crit. Care Med. 2009 en Milieu Defensie). Helaas zijn er (nog) geen normen voor roet emissies vastgesteld. Roet wordt sinds augustus 2015 gemeten door het meetstation in Vredepeel (Venray) van het RIVM. Het meetstation staat in een relatief verkeersarm gebied. Een drukkere weg (bijv. de A73 snelweg) laat een roet emissie toename zien van 100%. Voor fijnstof door verkeer is dat 10-25%. Zie voor de grafieken voor roet emissie in Nrd Limburg: "Fijnstof en roet metingen in de regio Noord Limburg over afgelopen jaren".

Luchtkwaliteits index

Een inzichtelijke manier van het aangeven van de luchtkwaliteit is de internationale  "Air Quality Index" (AQI). De index geeft met een getal aan hoe schadelijk de concentratie van een luchtvervuilende stof op de gezondheid is: goed (groen) t/m heel schadelijk (donker bruin) op het meetmoment. De AQI is gebaseerd op de internationale normen voor gezondheidsrisico's.  Zijn er meer stoffen gemeten dat wordt de hoogste AQI index aangehouden. Roet is (nog) niet opgenomen in deze AQI index.

Click voor de recente AQI indexwaarden voor de luchtkwaliteit (o.a. fijnstof) in uw omgeving op dit moment bijv. deze URL aqicn.org website (huidige AQI index waarden voor Horst a/d Maas en omgeving).
AQICN houdt van 11000 meetstations over de wereld hun meting bij en heeft een grote collectie van voorspellingen van diverse emissies regionaal maar ook nationaal. AQICN heeft voor smartsphones een app beschikbaar gemaakt om recente lokale emmissies weer te laten geven.  Click op het landkaartje voor de fijnstof PM2.5 verwachting voor de komende dagen in Europa van AQICN.

Zie ook de website Air Quality Now (EU gesponserd) voor de Common Air Quality Index (de Europese index norm CAQI) en vergelijkingen van luchtverontreining per regio over Europa. Het nadeel van deze methode is: een hoge waarde van een niet gemeten stof geeft een vertekend gezondheids risico beeld.

Van recentere datum is de Air Quality Health Index (bijv. Canada). Deze AQHI index is gebaseerd op internationale normen voor gezondheidsrisico's en gebruikt in de index berekening drie significante luchtvervuilers: ozon, ultra fijnstof en stikstofdioxide.

Smog alert service voor Horst aan de Maas

De provincie Limburg houdt in tegenstelling tot de Nederlandse overheid een lage drempel aan voor een smog alert: het fijnstof daggemiddelde is meer dan 70 µg/m³ voor PM10 fijnstof. Behoud de Parel houdt de waarden bij voor de regio Horst aan de Maas. Vooral in april en september wordt de smog grens soms overschreden.

U kunt zich abonneren voor de ontvangst van een email als de smog grens in Horst aan de Maas overschreden gaat worden. U kunt zich hiertoe aanmelden via het secretariaat informatie @ behouddeparel.nl.

Fijnstof normen en advieswaarden

Om het beleid ten aanzien van luchtkwaliteit te formuleren en te handhaven zijn er Europese richtlijnen EU 2008/50/eg. Nederland en dus de provincie en de gemeente Horst aan de Maas houden vast aan de verouderde 2005/2008 normen uit fase 1 van deze richtlijn.
De WHO houdt veel strengere advieswaarde aan welke gebaseerd zijn op recente wetenschappelijke studies. Deze advieswaarden zijn in 2021 rigureus bijgesteld.

De onderstaande tabel geeft aan welke normen er gelden ten aanzien van fijnstof (PM10) en ultrafijnstof (PM2.5).