GEMERT / DE PEEL – Stichting Mens, Dier & Peel heeft maandag 12 december deelgenomen aan een discussie-avond over het rapport ‘Al het vlees duurzaam in 2020′ van de commissie Van Doorn in De Eendracht in Gemert. Woordvoerder Jan van Hoof deed mee aan de paneldiscussie namens de gezamenlijke bewoners- en milieugroepen uit De Peel, waar de vereniging Behoud de Parel uit Grubbenvorst deel van uit maakt. Hieronder de integrale tekst van de toespraak van Jan van Hoof.

Voorzitter, geachte aanwezigen, dank voor de uitnodiging om te reageren op het rapport ‘Al het vlees duurzaam in 2020′. Voorwaar een pittige uitdaging. De vraag is of die doelstelling haalbaar is en gebaseerd is op de juiste aannames. Voor alle duidelijkheid: ik spreek hier vanavond namens de gezamenlijke bewoners- en milieugroepen uit De Peel.

Duurzaamheid
Wij vinden op de eerste plaats dat duurzaam handelen begint bij de bron en niet helemaal aan het eind bij het afvoerputje. Een veehouder is immers primair voedselproducent en geen afvalverwerker. Als we kijken naar de belangrijkste bron, dan zien we dat de veesector in Nederland sterk afhankelijk is van import van soja uit Zuid-Amerika, waaronder Brazilië. Dat leidt tot grootschalige ontbossing van het tropisch regenwoud. Nederland is na China de grootste importeur van soja in de wereld.

In het rapport van de commissie Van Doorn staat dat in 2020 minimaal 50 procent van het eiwitrijke diervoer uit Europa moet komen. Een voorwaarde is aldus Van Doorn dat de eindbalans duurzamer is dan nu. Dat klinkt plausibel, maar je kunt er alle kanten mee op. In elk geval wordt de import van soja van buiten de EU nadrukkelijk opengelaten. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom de Zuid-Willemsvaart binnenkort rondom Den Bosch wordt gelegd en verbreed om grotere schepen van Rotterdam naar Veghel door te laten.

Een ander aandachtspunt is olie. Door het wereldwijde gesleep met grondstoffen, levend vee, producten en afvalstoffen is de veesector in hoge mate verslaafd aan olie. Dit verdient in elk geval niet het stempel ‘duurzaam’. We vragen ons bovendien af hoe lang de sector dit denkt vol te houden? Zodra de wereldeconomie aantrekt, zullen de prijzen voor fossiele brandstof omhoog schieten. Daarom pleiten wij voor gesloten kringlopen en minder voedselkilometers.

Volksgezondheid
Volgens het rapport Van Doorn ligt er op 1 januari 2013 uitsluitend nog antibioticagezond vlees in de supermarkt. Afgezien van de term ‘antibioticagezond vlees’ vragen wij ons af waarom Van Doorn de eerste stap bij de retail legt? Is de producent niet op de eerste plaats zelf verantwoordelijk? Ook plaatsen wij vraagtekens (én uitroeptekens) bij het beëindigen van het preventief gebruik van antibiotica op 1 januari 2012.

Iedereen in deze zaal weet (of behoort te weten) dat het preventief gebruik van antibiotica sinds 2006 in de EU verboden is. Waarschijnlijk doelt Van Doorn hier op premixen. Het toevoegen van antibiotica aan veevoer op attest van een dierenarts. Het is uiteraard een goede zaak dat daar een einde aankomt. Maar daarmee is het probleem van koppelbehandeling van zieke én gezonde dieren zeker niet opgelost.

Ook plaatsen we kanttekeningen bij de reductiedoelstelling die de Tweede Kamer heeft opgelegd. Daarin staat dat de sector in 2013 50 procent minder antibiotica moet gebruiken. Omgerekend betekent dat er in 2013 nog altijd 260 ton antibiotica wordt gebruikt. Daarmee staat NL nog steeds bovenaan. Of we dat vlees ‘antibioticagezond’ moeten noemen, is twijfelachtig.

GGD Nederland vindt dat vanuit het oogpunt van de volksgezondheid het gebruik met 90 procent omlaag moet. Daarnaast bepleit de GGD een minimale afstand van 250 meter tussen veehouderijen en woonhuizen om verspreiding van zoönosen te voorkomen. In een dichtbevolkt gebied is dat niet meer dan een redelijke eis gelet op de recente uitbraak van de Q-koorts.

Antibiotica & resistentie
Nog een opmerking over de reductiedoelstelling van de Kamer. Signalen wijzen erop dat de kwantitatieve doelstelling, 50 procent minder antibiotica in 2013, waarschijnlijk wel gehaald zal worden. Hoewel… Daar wordt binnen de sector ook wel eens aan getwijfeld. Nog belangrijker is dat niet uitgesloten mag worden dat er in de nabije toekomst kwalitatief sterkere middelen ingezet gaan worden om de infectiedruk in de steeds grotere stallen onder controle te houden. Het protest van de Fidin tegen het verbod op het gebruik 3e en 4e generatie antibiotica is in dat opzicht veelzeggend. Kortom, er is nog een lange weg te gaan voor het vlees vanuit deze optiek ‘duurzaam’ genoemd mag worden.

Ik mag hopen dat iedereen hier in de zaal er van doordrongen is dat het gebruik van antibiotica en de toenemende resistentie serieus genomen dient te worden. In de kranten staan bijna dagelijks berichten over besmettingen in ziekenhuizen met MRSA, ESBL, salmonella enzovoort. Ook in Brabant. Ongetwijfeld zijn er in deze zaal veehouders die ervaring hebben met het speciale meldloket in het ziekenhuis.

Des te vreemder is dat in de provincie Brabant als partner ontbreekt in een belangrijk grensoverschrijdend project om infecties met resistente bacteriën in de gezondheidszorg tegen te gaan. Dit project is vorige week van start gegaan met een Europese subsidie van maar liefst 8 miljard euro. Dit geeft aan dat het ernst is! De provincies Overijssel, Gelderland en Limburg hebben dat kennelijk begrepen. De vraag is: waarom ontbreekt Brabant op deze kaart? Ik verzoek de heer Van Doorn die vraag met spoed mee te nemen naar Den Bosch.

Landschap en milieu
De Peel zucht al decennia onder de last van de intensieve veehouderij. Oost-Brabant behoort tot de vuilste regio’s van Europa. Daar lijkt geen einde aan te komen. Zeker niet met de plannen van staatssecretaris Bleker. Hij wil van geen rem op veestapel of bedrijfsomvang weten. Zelfs het Nieuw Gemengd Bedrijf in Grubbenvorst met 35.000 varkens en 1,2 miljoen kippen laat de staatssecretaris ongestoord doorgaan. Over een precedent gesproken.

Wij weten niet welke afslag de veehouders in deze zaal bij voorkeur nemen. Maar nog meer schaalvergroting zal in elk geval leiden tot nog minder boeren, een hogere veedichtheid, meer infectiedruk en meer mestfabrieken. Deze ontwikkeling vinden wij allerminst duurzaam in een dichtbevolkt land. Gelet op de tijd laat ik de details over het sluiten van de mineralenkringloop over aan Piet Rombouts van de Brabantse Milieufederatie (BMF).

Leefbaarheid
Wel wil ik enkele opmerkingen maken over de zogenaamde ‘lokale inpassing’. Nu de kaarten in Den Haag en Den Bosch zijn geschud, gaan bestuurders en vakorganisaties weer de boer op om steun te verwerven voor hun plannen. Lokaal draagvlak creëren heet dat. Meer inspraak van burgers is volgens Gedeputeerde Yves de Boer niet wenselijk.

Nee, direct omwonenden mogen blij zijn met de ‘meespraak’ die hen is toebedeeld rond het aanwijzen van locaties voor mestfabrieken en de zogenaamde inpassing van megastallen in het landschap. Dat is wat je noemt: maximaal meelullen over een streepje schaamgroen. De fundamentele vraag of de inwoners van De Peel überhaupt nog zoveel beesten in hun omgeving dulden, wordt simpelweg overgeslagen.

Akkoord van Den Bosch
Voorzitter, ik sluit af met de kurk waarop het Akkoord van Den Bosch drijft, de retail. Van Doorn belooft dat in 2020 al het vlees in de Nederlandse supermarkten duurzaam zal zijn. Dat komt omgerekend neer op circa 20 procent van de totale vleesproductie in Nederland. Los van de vraag of we grondstoffen uit Zuid-Amerika en megastallen als ‘duurzaam’ moeten betitelen, vragen we ons af wat er met de overige 80 procent gaat gebeuren? Dat zijn immers ook bedrijven die inwoners in hun achtertuin moeten accepteren.

En wat kan Van Doorn doen tegen supermarkten die zich niets aantrekken van het Akkoord van Den Bosch met een beroep op de vrije markt? Denk bijvoorbeeld aan de Aldi of de Lidl. Het rapport Van Doorn is zo vaag dat we niet uitsluiten dat het Akkoord van Den Bosch binnenkort verandert in de Kurk van Den Bosch. Een kurk die doelloos alle kanten op klotst.

Consumenten
Nog een korte opmerking over de rol van de consument. Een consument die niet eerlijk wordt geïnformeerd, zal altijd blijven kiezen voor het goedkoopste product. We moeten dus stoppen met reclameboodschappen dat vlees lekker goedkoop is. Wees eerlijk en vertel consumenten dat kosten voor milieu en volksgezondheid via de blauwe envelop worden betaald. Bovendien kun je mensen niet dwingen iets wel of niet te kopen. Ook dat is het principe van de vrije markt.

Om het tij te keren is maar één oplossing: écht duurzaam gaan produceren, waarbij alle kosten daadwerkelijk worden meegeteld. Dat schept gelijkwaardige concurrentieverhoudingen. Daarvoor is niet meer marktwerking nodig, maar een overheid die zijn verantwoordelijkheid neemt op alle niveaus en problemen integraal aanpakt. Helaas, ontbreekt het daar nog steeds aan.

Dank voor uw aandacht.

■ Zie ook verslag Gemerts Nieuwsblad in de bijlage

Zorgen om toenemende bodemvervuiling door mestbeleid

(Bron: www.knakdeworst.nl, 14-12-'11)