Planten- en diersoorten verdwijnen in Nederland. Hoog tijd dat er aandacht komt voor biodiversiteit.

De grauwe gors broedde in Nederland in 2008 voor het laatst. Ook met de paling, de citroenvlinder, de pinksterbloem, de noordse woelmuis en vele andere soorten gaat het slecht. Volgens internationale afspraken dient de achteruitgang van de natuur volgend jaar tot staan te zijn gebracht. Maar in Nederland lijkt niemand zich daar druk over te maken. Dat moet snel veranderen.

Politieke aandacht is er genoeg om de biodiversiteit wereldwijd te beschermen, zegt Hans Alders, voorzitter van de onlangs ingestelde commissie Biodiversiteit (Trouw, maandag). Maar bij publiek, politiek en bedrijfsleven leeft dat nauwelijks. Het er in ons land slecht voor met de soortenrijkdom van de natuur.

Van vrijwel elke planten- of diergroep behoren nu veel soorten tot de categorie ’zeldzaam en bedreigd’. Nederland bezit nog maar 15 procent van de soortenrijkdom van omstreeks 1900. De natuur is eentonig geworden. De commissie-Alders heeft het nodige werk te verrichten.

Belangrijk is om nieuwe kansen te benutten.
Zelfs in dit dichtbevolkte land zijn genoeg mogelijkheden voor uitbreiding van leefgebied van zeldzame soorten, vooral als deze wordt gecombineerd met andere functies. Zo is er een grote behoefte aan nieuwe groengebieden rond de grote steden. Dat levert niet altijd topnatuur. Maar door goed beheer zijn dergelijke gebieden zeer wel in staat een bijdrage te leveren aan de biodiversiteit, bijvoorbeeld voor vlinders en planten.

Kansen liggen er ook door biodiversiteit te koppelen aan het ruimtelijke klimaatbeleid. Denk aan natuurgebieden die meehelpen de kust te beschermen. En er is een prachtige gelegenheid om een nieuw natuurgebied langs de dijk Enkhuizen-Lelystad aan te leggen met behulp van het slib uit het Markermeer.

Biodiversiteit is nu teveel Europees en rijksbeleid. Daarbuiten leeft het nauwelijks. Daarmee worden veel kansen gemist. Behalve gerichte informatiecampagnes moet het Rijk gemeenten, provincies, waterschappen en het bedrijfsleven stimuleren een eigen beleid te voeren om de achteruitgang tegen te gaan.

Laat lagere overheden eigen, lokale beschermingsplannen opstellen voor bedreigde en zeldzame soorten. Gemeenten kunnen meer groen aanleggen en beschermen. Overheden en bedrijven zouden vaker dan nu natuurvriendelijk moeten werken.

Een van de beste maatregelen voor herstel van biodiversiteit is het inrichten van nieuwe natuurgebieden en het vergroten van de bestaande. Dit beleidsonderdeel staat bekend als de ‘Ecologische hoofdstructuur’. Maar het beleid is op veel punten halfslachtig en soms tegenstrijdig. Scherpere keuzes zijn nodig om dit onderdeel tot een succes te maken. Te vaak belemmert één enkele grondbezitter aankoop. En het Rijk is minder geïnteresseerd in inrichting. Het gevolg is dat aangekochte gebieden jarenlang braak liggen. Dat is doodzonde van de miljarden euro’s gemeenschapsgeld die ermee zijn gemoeid.

Je zou verwachten dat de overheid alles aan doet om de milieulast in en rond nieuwe natuurgebieden maximaal te beperken. In werkelijkheid worden nauwelijks effectieve maatregelen genomen en telkens voor compromissen gekozen. Goed om de politieke vrede te bewaren, maar uiteindelijk desastreus voor de bijzondere natuur. Onbegrijpelijk dat het kabinet overweegt om de – zeer succesvolle – subsidieregeling voor natuurherstel te beëindigen. Juist door deze regeling zijn veel zeldzame soorten weer teruggekeerd.

Werk aan natuurbesef onder jongeren.
Stel scholen in staat de natuur in de klas te brengen en de leerlingen in de natuur. Hetzelfde geldt voor de naschoolse opvang. Gemeenten kunnen meer werk maken van natuurspeelplekken, waar kinderen zich kunnen uitleven met boomhutten, klimbomen, water en zand. En breng natuur in verband met programma’s voor volksgezondheid en het wijk- en welzijnsbeleid.

Met dit soort maatregelen gaat biodiversiteit leven. De Commissie-Alders dient vooral te bepleiten dat het onderwerp meer aandacht en urgentie krijgt. Het stond al in een van de Nationale Milieuplannen: Biodiversiteit vormt, samen met vernieuwbare grondstoffen, de levensverzekering voor de volgende generaties.

(Bron: Trouw, 18-2-'09)