Veel van wat dit jaar in het nieuws was, zal ook komend jaar actueel zijn. In een korte serie staat het Nederlands Dagblad stil bij het economische nieuws van dit jaar. In die serie komt ook de strijd tegen megastallen, onder andere van Behoud de Parel, aan de orde. Wat brengt 2009?

ZWOLLE - Begin deze maand vergeleek een zekere Teun uit Zwolle de dieren in de grootschalige landbouw met de Joden in de Duitse concentratiekampen. "De kampbeulen van toen zijn de bio-industriehouders van nu", schreef hij op de site van het vakblad Boerderij. Niet echt genuanceerd, die Teun. In het forum kreeg hij er dan ook van langs. "Ik wist niet dat in inrichtingen zoals die waar jij zit, Teun, er mogelijkheden zijn om op internet te gaan". Voor Ben Lichtenberg, voorzitter van de land- en tuinbouworganisatie LTO in de provincie Gelderland, bewijzen reacties à la Teun dat de dit jaar opgelaaide discussie over megastallen sterk wordt bepaald door "beelden en emoties, niet door feiten". Lichtenberg, biologisch melkveehouder in Vorden (Gelderland), heeft een heldere mening over het debat: "Het is voor sommige partijen een ingewikkelde manier om te zeggen dat ze eigenlijk tegen de veehouderij in Nederland zijn".

Gedeputeerde Marc Calon van de provincie Groningen gooide deze zomer de knuppel in het hoenderhok: hij wil geen nieuwe, intensieve veehouderijbedrijven meer in de provincie. Alleen bestaande bedrijven mogen uitbreiden, staat in het voorontwerp van het provinciaal omgevingsplan (POP) dat de PvdA'er in augustus presenteerde. Calon wil voorkomen dat boeren van elders de ruimte in Groningen aangrijpen om iets groots te beginnen. "Varkens en kippen zijn geen industrie. Wij willen dergelijke bedrijven ook niet op industrieterreinen", aldus Calon in het magazine Boerderij. Dat hij in hoge mate niet-rationele argumenten aanvoert, ontkent hij niet: "Wij voeren ethische en emotionele argumenten aan om de komst van megastallen te weigeren". Het definitieve Groninger omgevingsplan wordt waarschijnlijk komende zomer door de Provinciale Staten (PS) vastgesteld.

Inmiddels wordt overal in Nederland weerstand tegen megastallen georganiseerd. In Noord-Holland loopt een actie tegen een melkveehouder die zijn bedrijf wil uitbreiden van 250 naar 750 koeien; ook deze strijd zal in 2009 worden uitgevochten. Maar de tegenstanders van megastallen zijn niet op voorhand aan de winnende hand. Een burgerinitiatief tegen grote veestallen in de Achterhoek, Liemers en de Veluwe werd begin deze maand door een meerderheid van de PS van Gelderland afgewezen. In Limburg gebeurde hetzelfde.

Monster
LTO-bestuurder Ben Lichtenberg begrijpt de vrees van plattelandsbewoners voor de aantasting van het landschap, voor de extra aan- en afvoer rondom megastallen en voor de volksgezondheid. Maar echte megastallen met honderden koeien, meer dan 10.000 vleesvarkens of een kleine 200.000 leghennen zijn echt uitzonderingen en zullen dat blijven, meent hij. Zeker in zijn provincie Gelderland, waar de landbouw relatief kleinschalig is geweest. "Het is net als met het monster van Loch Ness: iedereen praat erover, niemand zal hem zien".
Ondanks deze sussende woorden, keren ook artsen zich tegen megastallen.

Volgens een groep in Limburg en Brabant bedreigt de uitstoot van ammoniak en fijnstof de volksgezondheid in de buurt van grote concentraties dieren. Ook zou het risico op MRSA-besmetting onder mensen toenemen met de komst van megabedrijven: omdat veel dieren in grote stallen eerder antibiotica krijgen, wordt de MRSA-bacterie, dat onder meer zorgt voor huidaandoeningen, resistent.

"Er wordt beweerd dat moderne luchtwassers de uitstoot van ammoniak en fijnstof bijna geheel reduceren", zegt de Limburgse huisarts Paul Geurts (redactie website Behoud de Parel: per abuis wordt hier vermeld dat Paul Geurts huisarts is. Dat is onjuist. Geurts is wel werkzaam in de gezondheidszorg). "Maar gecombineerde luchtwassers komen al snel vol te zitten met fijnstof, waardoor de ammoniak niet meer wordt gefilterd. Wat de overheid moet doen, is toetsbare normen opstellen voor gezondheidsrisico's bij megastallen".

LTO'er Ben Lichtenberg vindt dat tegenstanders van megastallen de verkeerde strijd voeren. De druk van de agrarische sector op de omgeving neemt eerder af dan toe, vindt hij. "Alleen al in Gelderland zijn de afgelopen tien jaar duizenden intensieve veehouderijbedrijven gestopt. In mijn woonplaats Vorden waren tien jaar geleden meer dan 150 bedrijven met varkens en kippen. Nu zijn dat er nog geen tien. Het aantal dieren is niet evenredig afgenomen, maar gekrompen is de veestapel wel. De toekomst van het landschap wordt veel meer bepaald door de vraag hoe we omspringen met die vrijkomende locaties, dan door die enkele bedrijven die overblijven".

Namens de actiegroep Behoud de Parel vecht Paul Geurts al een paar jaar tegen de komst van een bedrijf in het Limburgse Grubbenvorst met 2500 zeugen, 20.000 vleesvarkens, 190.000 biggen (redactie website Behoud de Parel: per abuis worden de verkeerde aantallen varkens genoemd, het gaat in totaal om 35.000 varkens) en 1,2 miljoen vleeskuikens. Het verzet is zo hardnekkig, dat het Limburgs Parlement zich er al diverse keren over heeft moeten buigen. "Het bedrijf in Grubbenvorst is er nog lang niet", zegt Geurts.

(Bron: Nederlands Dagblad, Ruurd Ubels, 27-12-'08)